مهندسی رشته گسترده‌ای است و به همین خاطر، افراد با علاقه‌مندی‌های مختلف می‌توانند تخصص دلخواه خود را از میان گزینه‌های متعدد پیدا کنند. علاوه بر این برخی از رشته‌های مهندسی، بازار کار بهتری دارند و این موضوع افراد را برای ورود به این رشته‌ها ترغیب می‌کند. یکی از این رشته‌ها مهندسی مکانیک (mechanical engineering) است که با توجه به بازار کاری که در صنایع مختلف دارد، انتخاب بسیاری در زمان ورود به دانشگاه محسوب می‌شود.
در این مقاله هر آنچه که برای تبدیل شدن به یک مهندس مکانیک نیاز است، از الزامات آموزشی اولیه گرفته تا بعد از فارغ‌التحصیلی را بیان خواهیم کرد.
مهندسی مکانیک
مهندسان مکانیک، راه‌حل‌های کارآمدی برای توسعه فرایندها و محصولات، از طراحی اجزای کوچک گرفته تا ابزارهای کارخانه‌ها، ماشین‌آلات یا وسایل نقلیه بسیار بزرگ را ارائه خواهند کرد. مهندسان مکانیک در تمام مراحل یک محصول، از تحقیق و توسعه گرفته تا طراحی، ساخت و نصب و راه اندازی نهایی، پای ثابت کار هستند و بر تمام فرایندها نظارت دارند.
بیشتر صنایع به نوعی به سیستم‌های مکانیکی متکی هستند و به همین خاطر، مهندسی مکانیک یکی از متنوع‌ترین رشته‌های مهندسی شناخته می‌شود و بخش مهمی از توسعه و تولید فناوری‌های مدرن، به واسطه این رشته صورت می‌پذیرد. مشاغل و شاخه‌های موجود در رشته مکانیک بسیار متنوع هستند و از این رو، می‌توان آگهی‌های استخدام مهندسی مکانیک را در صنایع مختلف از صنایع تولیدی تا خودروسازی مشاهده کرد. اگر بدانید مهندسی مکانیک چیست و هر فرد برای تبدیل شدن به یک مهندس مکانیک باید چه مراحلی را طی کند، تصمیم‌گیری در مورد مسیر شغلی خود را آسان‌تر می‌کنید.
مهندس مکانیک چه کاری انجام می‌دهد؟
مهندسان مکانیک به تحقیق، طراحی، توسعه و آزمایش دستگاه‌های مکانیکی و حرارتی از جمله ابزارها، موتورها و ماشین‌ها می‌پردازند. برخی از دستگاه‌های مورد نیاز در بخش‌های پزشکی، انرژی و تولیدی با کمک این مهندسان طراحی و ساخته می‌شود. بسیاری از مهندسان مکانیک در تولیدات عمومی و خودروسازی یا برای شرکت‌های خدمات معماری و مهندسی نیز کار می‌کنند. علاوه بر این، آنها را می‌توان در آزمایشگاه‌های تحقیق و توسعه مشاهده کرد که مشغول به کار هستند. آنها معمولا روزهای کاری خود را در محیط‌های اداری حرفه‌ای می‌گذرانند، اما گاهی اوقات برای حل مشکل ماشین‌ها و تجهیزات به محل کارخانه‌ها و صنایع نیز سر می‌زنند.
مهندسان مکانیک سخت کار می‌کنند و اغلب روزهای کاریِ طولانی دارند. افرادی که برای ادامه تحصیل در این رشته اقدام می‌کنند و با دانش جدید در این حوزه آشنا می‌شوند، معمولا شانس بیشتری برای کار در شرکت‌های برتر دارند.
از آنجایی که مهندسان مکانیک انواع سیستم‌های مکانیکی را طراحی و می‌سازند، بنابراین مشاغل در این زمینه در صنایع مختلف تنوع پیدا می‌کنند. یک مهندس مکانیک می‌تواند در صنعت هوافضا کار کند و موتور جت را طراحی کند، یا اینکه در صنعت رباتیک کار کند و در ساخت ربات‌هایی که به نجات جان انسان‌ها کمک می‌کنند، نقش داشته باشد. حتی صنعت سرگرمی نیز به مهندسان مکانیک نیاز دارد و برخی از بزرگترین بازی‌ها در شهربازی‌ها مانند ترن‌های هوایی، توسط این افراد خبره طراحی و ساخته می‌شوند. به صورت کلی مهندسان مکانیک در هر صنعتی، از جمله خودروسازی، بیوتکنولوژی، کامپیوتر، ساخت‌وساز، انرژی، الکترونیک، رباتیک، هوا فضا و سرگرمی، می‌توانند شغلی پیدا کنند.
وظایف مهندس مکانیک
وظایف مهندسان مکانیک از صنعت به صنعتی دیگر و از شرکتی به شرکتی دیگر متفاوت است. اما به صورت کلی، آنها وظایفی دارند که شامل موارد زیر می‌شود:
- تحقیق و توسعه محصولات
- بهبود فرایندهای تولید، مانند فرایندهای تولید در پالایشگاه‌های نفت، یا خدمات در داخل ساختمان‌ها
- اجرای اصلاحات بر روی تجهیزات برای کمک به بهبود ایمنی و مطمئن بودن از آنها
- توسعه پروژه و همکاری با دیگر همکاران خصوصا با مهندسان در سایر رشته‌های مهندسی
- توسعه و استفاده از مواد و فناوری‌های جدید
- مدیریت افراد، پروژه‌ها و منابع
- توسعه، آزمایش و ارزیابی طرح‌های نظری
- حل و فصل مشکلات پیچیده با بخش‌های تولید، پیمانکاران، تامین کنندگان و مشتریان
- رسیدن به اطمینان از قابل اعتماد بودن و درست عمل کردن یک محصول
- مدیریت پروژه‌ها با استفاده از اصول و تکنیک‌های مهندسی
- برنامه‌ریزی و طراحی فرآیندهای جدید تولیدی
- ارائه جزئیات و طرح‌های کلی از محصولات
- انجام آزمایش روی محصولات و اعمال تغییرات پس از دستیابی به نتیجه آزمایش
- استفاده از مهارت‌های پژوهشی، تحلیلی، مفهومی و برنامه‌ریزی، به ویژه مهارت‌های مدل‌سازی ریاضی و طراحی به کمک کامپیوتر
- توجه و در نظر گرفتن مسائلی مانند هزینه، ایمنی و محدودیت‌های زمانی
- همکاری با سایر متخصصان، در داخل و خارج از بخش مهندسی
- نظارت و راه‌اندازی بخش‌های مختلف کارخانه و سیستم‌ها
گرایش‌های مهندسی مکانیک
از آنجایی که مهندسی مکانیک یک رشته گسترده‌ای است، بسیاری از تخصص‌ها و گرایش‌های مهندسی می‌توانند در محدوده این رشته قرار بگیرند. برخی از رایج‌ترین شاخه‌های مهندسی مکانیک که دانشجویان فارغ‌التحصیل می‌توانند در آنها شغل پیدا کنند عبارت‌اند از:
- مهندسی آکوستیک یا صوت‌شناسی: طراحی، تجزیه و تحلیل و کنترل صدا برای کاهش نویزهای ناخواسته
- مهندسی ساخت: بهینه‌سازی تکنیک‌های تولید، توسعه فرآیندها و همچنین ماشین‌آلات، ابزارها و تجهیزات برای ساخت کالا
- مهندسی حرارتی: ایجاد و حفظ محیط‌های راحت و ایمن از طریق کنترل سیستم‌های گرمایش و سرمایش
- مهندسی خودرو: طراحی و ساخت انواع وسایل نقلیه
- مهندسی هوافضا: مهندسی وسایل نقلیه به ویژه وسایل نقلیه مورد نیاز برای سفرهای هوایی و فضایی
در برخی موارد، سایر تخصص‌ها نیز در حوزه مهندسی مکانیک قرار می‌گیرند. برخی از این گرایش‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- مهندسی بیومکانیک: کاربرد نظریه مهندسی در پزشکی
- مهندسی طراحی: استفاده از تئوری‌های مهندسی مکانیک برای طراحی ماشین‌های بهتر که کارایی و پایداری را ارتقا می‌دهند
- فیزیک جریان و مهندسی محاسبات: تلاقی علوم، مهندسی، ریاضیات و علوم کامپیوتر
- مکانیک و مهندسی محاسبات: کاربرد مکانیک برای جامدات، سیالات، بافت بیولوژیکی و مواد پیچیده
- مهندسی انرژی: استفاده از مهندسی برای ایجاد، مهار و حفظ انرژی
حقوق مهندس مکانیک
اشخاصی که که به عنوان مهندس مکانیک در ایران کار می‌کنند به طور معمول حقوق تعریف شده‌ای دارند، که میانگین آن معمولا هر ماه حدود ۲۱.۶۰۰.۰۰۰ تومان است. میزان حقوق مهندس مکانیک در ایران از ۱۲.۵۰۰.۰۰۰ تومان (کمترین) تا ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان (بالاترین) متغیر است.
درآمد مهندسین مکانیک شامل مواردی مانند حق مسکن، هزینه رفت و آمد و سایر موارد می‌شود. هر مهندس مکانیک، همان‌طور که گفتیم می‌تواند بسته به تجربه، مهارت، موقعیت جغرافیایی شرکت و جنسیت حقوق متفاوتی داشته باشد.
درآمد مهندس مکانیک با سابقه کار در سال ۱۴۰۳
مسلما افزایش سابقه کار در افزایش حقوق نقش بسیار زیادی دارد. این در مورد مهندس مکانیک هم صدق می‌کند و در برخی شرکت‌ها به افرادی که سابقه بیشتری در این شغل دارند، حقوق بیشتری پرداخت می‌شود.
| سابقه کاری | میانگین حقوق | کمترین حقوق | بیشترین حقوق |
| زیر ۳ سال | ۲۱.۶۰۰.۰۰۰ | ۱۲.۵۰۰.۰۰۰ | ۳۶.۰۰۰.۰۰۰ |
| ۳ تا ۷ سال | ۲۸.۱۰۰.۰۰۰ | ۱۸.۰۰۰.۰۰۰ | ۴۴.۸۰۰.۰۰۰ |
| ۷ تا ۱۵ سال | ۳۷.۲۰۰.۰۰۰ | ۲۲.۵۰۰.۰۰۰ | ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ |
| بالای ۱۵ سال | – | – | – |
برای اینکه از میزان حقوق و دستمزد مهندس مکانیک به طور کامل با جزئیات بیشتر باخبر شوید، می‌توانید به وب‌سایت ایران سلری مراجعه کنید.
چگونه می‌توان مهندس مکانیک شد؟
اولین کار برای تبدیل شدن به یک مهندس مکانیک، این است که درباره این رشته خوب تحقیق کنید تا به این نتیجه برسید که برای این رشته مناسب هستید یا خیر. مکانیک چالش‌های بسیاری دارد که شما باید خود را برای این چالش‌ها آماده کنید. به دنبال نقاط قوت و ضعف خود باشید تا بتوانید به این نتیجه برسید که برای کار در این حیطه مناسب هستید یا خیر. یکی از متداول‌ترین راه‌ها برای سنجش نقاط قوت و ضعف تست هوش است که بسیاری، از معتبرترین این تست‌ها استفاده می‌کنند. تست MBTI یکی از این تست‌ها است که در میان افراد بیشترین استفاده را دارد و می‌توانند با کمک آن، درباره خودشان و شغل مناسب خودشان بیشتر بدانند.
مطمئنا حضور در دانشگاه و قبولی در رشته مکانیک، به عنوان تنها مرحله تبدیل شدن به مهندس مکانیک شناخته می‌شود. اما این مراحل بیش از قبولی در دانشگاه است و در ادامه مراحل تبدیل شدن به یک مهندس مکانیک را نام خواهیم برد:
۱. نیازهای این رشته را درک کنید
برای تبدیل شدن به یک مهندس مکانیک و کار با مدرک به دست آمده از این رشته، باید فاکتورهای مختلفی را از جمله تحصیلات، تجربه، گواهینامه‌ها و مهارت‌ها را برآورده کنید. آگهی‌های استخدامی مربوط به مهندسان مکانیک را بررسی کنید و در شرح شغلی آنها به دنبال این مواردی باشید که نام بردیم. افرادی که با مدرک مکانیک در حال کار هستند نیز، می‌توانند به شما کمک کنند و الزامات کار در این حیطه را با شما در میان بگذارند.
۲. تحصیلات خود را کامل کنید
مرحله مهم در تبدیل شدن به یک مهندس مکانیک گذراندن دوره لیسانس در این رشته است. به طور معمول، شما باید یک پیشینه علمی در فیزیک، شیمی و ریاضی به عنوان دروس اجباری خود در دبیرستان داشته باشید. برای حضور در کنکور و قبولی در این رشته در بهترین دانشگاه ها برای مهندسی مکانیک، باید روی تمام مهارت‌های خود کار و روی دروسی تمرکز کنید که بیشترین اهمیت را در کنکور دارند.
۳. تجربه کسب کنید
به دست آوردن تجربه، میزان مهارت شما در این حیطه را ثابت می‌کند. اگر تازه فارغ‌التحصیل شده‌اید، می‌توانید با کمک دوره‌های کارآموزی مهارت‌های خود را توسعه دهید. شروع مسیر شغلی مکانیک با دوره‌های کارآموزی، به ارتقای مهارت‌ها و به شما کمک می‌کند تا با کارهای اصلی که یک مهندس مکانیک انجام می‌دهد آشنا شوید. همچنین به شما کمک می‌کند، پس از اتمام تحصیلات خود شغل خوبی پیدا کنید. با کارآموزی، حتی می‌توانید حوزه مورد علاقه خود برای کار را پیدا کنید و می‌توانید در آن زمینه خاص فعالیت کنید.
۴. مهارت‌های مرتبط را کسب کنید
یک مهندس مکانیک به چندین مهارت نرم و سخت نیاز دارد. مهارت‌های نرم مانند خوب گوش دادن، خلاقیت، مهارت در حل مسئله، کار تیمی و مهارت مدیریت زمان، برای موفقیت در مسیر شغلی مهندسی مکانیک مهم هستند. مهارت‌های سختی مانند CAD، MS-Excel، ریاضیات، CAE و تفسیر نقشه نیز برای مهندسان مکانیک بسیار مهم هستند.
شما باید تحقیقات خود را انجام دهید و به این نتیجه برسید که در چه زمینه‌ای در مهندسی مکانیک می‌خواهید تخصص پیدا کنید و بر اساس آن، مهارت‌های خود را توسعه دهید.
۵. رزومه خود را تقویت کنید
شما باید رزومه خود را با آخرین تجربه و مهارت‌های جدیدی که در طول زمان توسعه داده‌اید، تقویت کنید. همچنین، باید به دنبال کسب گواهینامه و مهارت‌هایی باشید که در صنایع مختلف تقاضا دارند و سعی کنید آن مهارت‌ها را در خود تقویت کنید. علاوه بر این، برای افزایش شانس خود برای استخدام در شرکت‌ها، باید رزومه خود را مطابق با الزامات شغلی سفارشی کنید.
چشم‌انداز شغلی مهندسی مکانیک
پیشرفت در مواد و ابزارهای تحلیلی، مرزهای جدیدی برای مهندسان مکانیک گشوده است. نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، کامپوزیت‌ها، دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) و مهندسی آکوستیک، همگی دست مهندسان مکانیک برای کار در صنایع مختلف را باز گذاشته‌اند.
آینده شغلی برای مهندسان مکانیک پایدار است. بر اساس بررسی‌ها، پیش بینی شده است که استخدام مهندسان مکانیک طی ۲۰ سال آینده از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۸ به میزان ۴ درصد افزایش یابد که نرخ نسبتا متوسطی است.
می‌توان بازار کار برای مهندسین مکانیک در ایران را در حد خوب دانست و میزان آن را در برابر با دیگر مشاغل بسیار پرطرفدار، در حد متوسط دانست. طی سال‌های گذشته شاهد بودیم که تعداد کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ تولیدی کمتر شد و بسیاری از آنها کار خود را تعطیل کردند و این می‌تواند روی اشتغال مهندسان مکانیک تأثیر بگذارد. اما با این حال، نباید از شرکت‌های خودروسازی و دیگر شرکت‌های تولیدی حال حاضر در ایران غافل شد و اگر به آگهی‌های استخدام مهندس مکانیک در این شرکت‌ها و کارخانه‌ها سر بزنید، متوجه این موضوع خواهید شد.
جالب است بدانید که مهندسان مکانیک علاوه بر طراحی و ساخت قطعات و ماشین آلات می‌توانند در مشاغل دیگر نیز کار کنند و بازار کار در آن مشاغل نیز برای آنها وجود دارد. برخی از این مشاغل می‌توانند در امور زیر باشند:
- امور تحقیقاتی
- فروش
- مشاوره فنی
- تدریس
- امور مالی
- سمت‌های مدیریتی
- مشاغل حقوقی
- ارتش
- دولت
- پزشکی
سخن پایانی
کار با مدرک مهندسی مکانیک می‌تواند بسیار سودآور است و مهارت‌های شما را، هم در حوزه کاری و هم در توسعه فردی افزایش دهد. برای اینکه در این حوزه موفق شوید، باید از علم روز دنیا باخبر باشید و به تحصیل در دانشگاه اکتفا نکنید. این مراحل را طی کنید و به مهندس مکانیکی موفق تبدیل شوید.
