در سال‌های اخیر فرصت‌های شغلی جدیدی در حوزه کار با Data شکل گرفته است که از جمله آن‌ها می‌توان به کارشناس هوش تجاری و توسعه‌دهنده هوش تجاری اشاره کرد. نزدیک بودن وظایف و حوزه‌های کاری تحلیل و تفسیر داده باعث شده تا تفاوت کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI بسیار مبهم باشد. این ابهام باعث می‌شود تا کارجویان درک صحیحی از شرح وظایف خود در محیط کاری نداشته باشند و با چالش‌های بسیاری در محیط کار روبه‌رو شوند. اگر می‌خواهید با تفاوت کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI بیشتر آشنا شوید، این یادداشت را تا انتها بخوانید.
کارشناس هوش تجاری کیست؟
کارشناس هوش تجاری (BI Analyst) فردی است که تخصص او در تحلیل و تفسیر داده‌ها برای استخراج بینش‌های مفید و کاربردی است. این فرد به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کمک می‌کند و در این راه از ابزارهای هوش تجاری مانند Power BI ،Tableau و Excel استفاده می‌کند تا داده‌های خام را به گزارش‌ها، داشبوردها و تحلیل‌های داده‌محور تبدیل کند. هدف کارشناس BI این است که اطلاعات پیچیده را به شکلی ساده و قابل فهم برای مدیران و تیم‌های کسب‌وکار ارائه دهد تا بتوانند از آن برای بهبود عملکرد سازمان استفاده کنند.
توسعه دهنده هوش تجاری کیست؟
توسعه‌دهنده هوش تجاری (BI Developer) فردی است که وظیفه طراحی، توسعه و نگهداری زیرساخت‌ها و سیستم‌های فنی مرتبط با هوش تجاری را بر عهده دارد. این فرد مسئول ایجاد و مدیریت پایگاه‌های داده، فرایندهای ETL (استخراج، تبدیل، بارگذاری) و سایر ابزارهایی است که داده‌ها را برای تحلیل آماده می‌کنند.
مسئولیت‌های توسعه دهنده هوش تجاری
توسعه‌دهنده BI همچنین به بهینه‌سازی و سفارشی‌سازی ابزارهای BI می‌پردازد تا با آن‌ها بتوانند نیازهای خاص سازمان را برآورده کنند. وظیفه اصلی او ایجاد بسترهایی است که تحلیل‌گران داده و کارشناسان هوش تجاری بتوانند از آن‌ها برای استخراج بینش‌های مفید استفاده کنند.
تفاوت جایگاه کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI چیست؟
کار یک کارشناس هوش تجاری و توسعه‌دهنده وب در ۵ حوزه با یکدیگر تفاوت دارد. این ۵ نقطه تمایز عبارت‌اند از: تمرکز شغلی، مهارت‌های فنی، مسئولیت آن‌ها در چرخه هوش تجاری، خروجی کار و نحوه‌ی تعامل با تیم‌های دیگر. در جدول زیر تفاوت کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI را بررسی کرده‌ایم:
| کارشناس هوش تجاری | توسعه دهنده هوش تجاری | |
| تمرکز شغلی | تحلیل داده‌ها، تفسیر نتایج، تهیه گزارش‌ها و داشبوردهای تحلیلی | طراحی، توسعه و نگهداری زیرساخت‌های فنی و ابزارهای BI مانند پایگاه‌های داده، ETL (استخراج، تبدیل، بارگذاری) و ابزارهای گزارش‌دهی |
| مهارت‌های فنی | نیازمند مهارت‌های تحلیلی و آشنایی با ابزارهای BI مانند Tableau ،Power BI و Excel | نیازمند مهارت‌های فنی در زمینه توسعه مانند SQL پیشرفته، برنامه‌نویسی (مثلاً Python)، طراحی پایگاه داده‌ها و کار با ابزارهای ETL (مثل SSIS) |
| مسئولیت در چرخه هوش تجاری | در مرحله آخر چرخه هوش تجاری قرار دارد و با استفاده از داده‌های پردازش شده و ابزارهای BI، نتایج و بینش‌هایی را برای تصمیم‌گیرندگان تهیه می‌کند. | در مراحل ابتدایی تا میانی چرخه قرار دارد که به ساخت و پشتیبانی از زیرساخت‌ها و ابزارهایی می‌پردازد که داده‌ها را از منابع مختلف جمع‌آوری و پردازش کرده و برای تحلیل آماده می‌کنند. |
| خروجی کار | تولید گزارش‌ها، داشبوردهای مدیریتی و تحلیل‌های داده‌محور | توسعه و نگهداری سیستم‌های BI شامل پایگاه داده‌ها، داده‌واره‌ها (Data Warehouses) و فرایندهای ETL |
| نحوه تعامل با تیم‌های دیگر | تعامل با تیم کسب‌وکار و مدیریت | تعامل با تیم‌های IT و تیم توسعه |
تفاوت‌های کار کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI
همان‌طور که در جدول بالا پیداست مسئولیت توسعه‌دهنده هوش تجاری زیرساختی‌تر و کلان‌تر است در حالی که مسئولیت‌های یک کارشناس هوش تجاری بیشتر از جنس اجرایی است. در شرایطی که توسعه‌دهنده BI با مهندسان IT یک مجموعه ارتباط برقرار می‌کند تا از اجرای درست زیرساخت‌ها مطمئن شود، یک کارشناس BI با مدیران ارشد و مدیران مارکتینگ صحبت می‌کند تا نیازهای آنان را شناخته و اطلاعات مورد نیاز آنان را در اختیارشان قرار دهد. با بررسی آگهی‌های استخدام کارشناس هوش تجاری شانس خود را برای اشتغال در حوزه Data امتحان کنید.
تفاوت کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI در چرخه BI
در سومین ردیف از جدول بالا به چرخه هوش تجاری و تفاوت جایگاه کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI در این چرخه اشاره کردیم. در ادامه درباره این چرخه بیشتر صحبت می‌کنیم:
چرخه عمر هوش تجاری
چرخه عمر هوش تجاری (Business Intelligence Lifecycle) به فرایندی اشاره دارد که طی آن داده‌ها جمع‌آوری، پردازش، تحلیل و به بینش‌های قابل استفاده تبدیل می‌شوند تا به تصمیم‌گیری‌های بهتر در سطح سازمان کمک کنند. این چرخه شامل ۷ مرحله مختلف است که هر یک نقش مهمی در توسعه و به‌کارگیری سیستم‌های هوش تجاری ایفا می‌کنند.
کارشناس هوش تجاری در مراحل ابتدایی چرخه عمر BI وارد عمل شده و با نیازسنجی از مدیران میانی و ارشد کسب‌وکار، شروع به جمع‌آوری اطلاعات و ارائه مدل اطلاعاتی می‌کند. در حالی که یک توسعه‌دهنده هوش تجاری هنگامی نقش خود را در این چرخه ایفا می‌کند که ساختار پروژه ایجاد شده و اجزای پروژه از قبل توسعه یافته و نیاز به مدیریت و نگهداری آن وجود دارد.
جمع‌بندی
وجود فرصت‌های شغلی نزدیک به هم مخصوصاً در حوزه‌های کاری جدیدی مانند آنالیز اطلاعات، ممکن است باعث درهم‌تنیدگی مسئولیت‌ها شود. در این یادداشت تفاوت کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI را در ۵ حوزه از نظر تمرکز شغلی، مسئولیت‌ها، نحوه تعامل با گروه‌های دیگر، خروجی کار و مهارت‌های فنی بررسی کردیم. همان‌طور که پیداست مهم‌ترین تفاوت کارشناس هوش تجاری و توسعه دهنده BI در این است که کارشناس BI مسئولیت‌های اجرایی را بیشتر برعهده می‌گیرد در حالی که توسعه‌دهنده BI تأمین‌کننده عملکرد صحیح زیرساخت‌های پروژه‌های هوش تجاری است.
