ایران‌تلنت با تهیه یک نظرسنجی گسترده از حدود ۲۰۰۰ نفر از مدیران عامل، صاحبان کسبوکار و مدیران سازمان‌ها، تصویری جامع و شفاف از شرایط فعلی شرکت‌ها و صنایع گوناگون کشور ارائه داده است. در این گزارش، مهم‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌های کسبوکارها و راهکارهای پیشنهادی آنها برای عبور از بحران بررسی شده است.
در این گزارش تحلیلی، مهم‌ترین چالش‌ها شامل مسائل مربوط به منابع انسانی، کاهش فروش، کمبود نقدینگی، و مشکلات مالیاتی و بیمه‌ای شناسایی شده است. هدف این گزارش کمک به کسبوکارها در اتخاذ تصمیمات راهبردی موثر و مبتنی بر واقعیت‌ها است.
مخاطبان اصلی این گزارش، مدیران عامل، صاحبان کسبوکار و سیاست‌گذاران هستند تا تصویری شفاف از شدت بحران و فرصت‌ها به دست آورده و بر اساس آن تصمیمات راهبردی اتخاذ کنند. علاوه بر آن، یافته‌های این گزارش می‌تواند به سیاست‌گذاران و مسئولان اقتصادی کمک کند تا راهبردهایی برای ایجاد محیط مناسب‌تر کسبوکار طراحی کنند.
چالش‌های اصلی کسبوکارها در سال ۱۴۰۳
بر اساس تحلیل‌های انجام شده بر روی داده‌های به دست آمده، اصلی‌ترین چالش‌های کسبوکارها به شرح زیر است:
منابع انسانی؛ بزرگترین دغدغه شرکت‌ها
۵۳ درصد از کسبوکارها اعلام کرده‌اند که مهم‌ترین چالش آنها مسائل مرتبط با نیروی انسانی است. بی‌انگیزگی کارکنان و کمبود نیروی متخصص اصلی‌ترین دلایل این مشکل عنوان شده است. ۶۳ درصد از کارکنان نیز معتقدند که دستمزدشان با مهارت و مسئولیت‌هایشان متناسب نیست.
صنایع نفت و گاز و کسب‌وکارهای آنلاین بیشترین دغدغه را در زمینه منابع انسانی با میانگین ۶۵ درصد دارند، در حالی که صنایع دارویی کمترین چالش را در این زمینه تجربه کرده‌اند.
افت فروش؛ چالش مشترک صنایع
افت فروش دومین مشکل بزرگ است که ۴۷ درصد از کسبوکارها با آن مواجه هستند. کاهش قدرت خرید و کاهش تقاضای بازار، عوامل اصلی این افت فروش شناخته شده‌اند. کسب‌وکارهای آنلاین با ۵۷ درصد و تولیدی‌ها با ۵۵ درصد، بیشترین آسیب را از افت فروش متحمل شده‌اند.
کمبود نقدینگی و مسائل مالی
۴۱ درصد از کسبوکارها با مسئله کمبود نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. جالب این‌که شرکت‌های دارویی با ۶۴ درصد، بیشترین آسیب را در این حوزه دیده‌اند.
بدهی مالیاتی و بیمه؛ معضل بزرگ دیگر
مشکلات مالیاتی و بیمه‌ای در رتبه چهارم چالش‌های کسبوکارها قرار دارد. نرخ بالای حق بیمه و مالیات، عدم شفافیت و تغییرات مکرر قوانین مالیاتی از جمله دلایل اصلی این چالش هستند.
راهکارهای خروج از بحران از نگاه مدیران و صنایع: از یافتن بازارهای جدید تا تعدیل نیروها!
در ادامه گزارش روابط عمومی ایران‌تلنت، کسبوکارها برای عبور از بحران کنونی مجموعه‌ای از راهکارها را پیشنهاد داده‌اند که مهم‌ترین آنها «یافتن بازارهای جدید داخلی و بین‌المللی» است. ۵۵ درصد از شرکت‌ها این راهکار را کلیدی‌ترین استراتژی برای خروج از بحران معرفی کرده‌اند. حدود دو سوم مدیران و کارکنان نیز معتقدند که ورود به بازارهای جدید، به‌ویژه بین‌المللی، بهترین فرصت برای رشد در شرایط کنونی است. صنایع خدماتی و دارویی بیشترین تمرکز را بر این راهکار دارند و در میان کسب‌وکارهای فعال با مشتریان بخش خصوصی، شرکت‌های دارویی بیشترین تلاش را برای گسترش فعالیت‌های خود به بازارهای بین‌المللی نشان داده‌اند.
افزایش فروش محصولات موجود یا معرفی محصولات جدید؟
یکی دیگر از راهکارهای مهم مورد توجه مدیران، «افزایش فروش محصولات فعلی» است که ۴۳ درصد کسبوکارها آن را انتخاب کرده‌اند. در مقابل، ۳۷ درصد کسبوکارها معتقدند که معرفی محصول یا خدمت جدید می‌تواند راهکار مؤثرتری باشد. در این میان، کسب‌وکارهای آنلاین با ۵۷ درصد بیشترین تمایل را برای افزایش فروش محصولات فعلی دارند، درحالی‌که شرکت‌های نفت و گاز تنها ۱۰ درصد تمایل به این استراتژی نشان داده‌اند. در عین حال، صنایع FMCG (کالاهای تندمصرف) بیشترین علاقه را به معرفی محصولات و خدمات جدید دارند.
تعدیل نیرو، تسهیلات مالی و جذب سرمایه؛ آخرین راهکارها
در شرایط کنونی اقتصادی، تعدیل نیرو و کاهش فعالیت‌ها یکی از راهکارهای مدنظر مدیران است که عمدتاً توسط صنایع تولیدی مطرح شده است. همچنین دریافت تسهیلات و جذب سرمایه به ترتیب از دیگر راهکارهای مورد توجه کسبوکارها برای حل بحران مالی و افزایش نقدینگی هستند.
نکته قابل توجه این است که تنها ۳ درصد از مدیران و فعالان اقتصادی از شرایط موجود رضایت دارند و برنامه‌ای برای تغییر وضعیت خود ندارند.
راهکارهای فعالان کسبوکار در صنایع مختلف و جایگاه‌های سازمانی
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته توسط ایران‌تلنت، نگرش مدیران و کارکنان در جایگاه‌های مختلف سازمانی نسبت به راهکارهای خروج از بحران متفاوت است:
- صاحبان کسبوکار و مدیران ارشد، تمرکز بیشتری بر یافتن بازارهای جدید داخلی و بین‌المللی دارند.
- مدیران میانی و کارشناسان ارشد، علاوه بر یافتن بازارهای جدید، افزایش فروش محصولات فعلی را به‌عنوان راهکار مؤثر مدنظر قرار داده‌اند.
- تیم منابع انسانی کمترین تمایل را به تعدیل نیرو داشته و تمرکز بیشتری بر ایجاد محصولات و خدمات جدید نشان داده است.
همچنین در بین صنایع مختلف:
- صنایع تولیدی و خدماتی عمدتاً بر یافتن بازارهای جدید و افزایش فروش محصول فعلی تمرکز دارند.
- صنایع تجارت الکترونیک و FMCG نیز بیشترین تأکید را بر افزایش فروش محصولات موجود داشته‌اند.
- صنایع نفت، گاز و پتروشیمی بیشتر به دنبال جذب سرمایه و یافتن بازارهای جدید هستند.
- صنایع دارویی بیشترین تلاش را برای یافتن بازارهای بین‌المللی داشته و توجه ویژه‌ای نیز به ایجاد محصول جدید نشان داده‌اند.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که استراتژی خروج از بحران به نوع کسبوکار و جایگاه سازمانی افراد بستگی دارد و مدیران باید راهکارها را بر اساس شرایط خاص خود انتخاب کنند.
نرخ دلار و تحریم‌ها ترمز کسبوکارها را کشیده است
بر اساس گزارش ایران‌تلنت، ۷۵ درصد کسبوکارها «رفع تحریم‌ها» را مهم‌ترین عامل برای فعال‌شدن دوباره موتور رشد و توسعه خود عنوان کرده‌اند. به‌ویژه کسب‌وکارهای حوزه تجارت الکترونیک با ۸۹ درصد و صنایع FMCG با ۸۳ درصد بیشترین تأثیر منفی را از تحریم‌ها احساس می‌کنند، در حالی که شرکت‌های دولتی دغدغه کمتری در این زمینه دارند.
جذب سرمایه خارجی به‌عنوان دومین عامل موثر برای خروج از بحران شناخته شده است. صنایع تولیدی و دارویی بیشترین تمرکز را بر این عامل دارند. علاوه بر آن، شرکت‌های نفت، گاز و FMCG معتقدند که تغییر در نوع تعامل با کشورهای دیگر می‌تواند شرایط کسبوکار را بهبود بخشد.
نکته جالب توجه، عدم تمایل کسبوکارها به جذب تکنولوژی خارجی است که نشان‌دهنده تأکید بر دانش و پتانسیل داخلی است.
شرایط اقتصادی و نرخ دلار؛ عامل‌های اصلی بحران
از دیدگاه فعالان کسبوکار، وضعیت نامساعد اقتصادی کشور عامل اول بحران فعلی است. تمام صنایع به جز تجارت الکترونیک این مسئله را بحرانی‌ترین عامل می‌دانند و در میان آنها، صنایع دارویی بالاترین سطح نارضایتی را نشان داده است. نرخ دلار نیز به‌ویژه از نگاه کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک و FMCG، تأثیری بسیار جدی و هم‌رده با شرایط اقتصادی بر ایجاد بحران داشته است.
در مقابل، عواملی مانند رقابت و میزان افزایش حقوق در سال آینده از اهمیت کمتری برخوردارند و به‌طور خاص صنایع دارویی و نفت و گاز چندان با این مسائل روبه‌رو نیستند.
نظر فعالان کسب و کار در صنایع مختلف و از نگاه افراد مختلف سازمان درباره سیاست‌های کلان کشور
شرکت‌های تجارت الکترونیک بیش از دیگر صنایع، نرخ دلار را عامل بحران کسب و کارها می‌دانند و شرکت‌های نفت و گاز، سیاست‌هایبین‌المللی و تحریم‌ها را بیش از دیگران موثر در بحران می‌دانند.
کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، صنایع را تهدید می‌کند!
کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و به دنبال آن کاهش تقاضا باعث کاهش فروش در کسب‌وکارهای مختلف شده است. افت فروش یکی از جدی‌ترین چالش‌های کسبوکارها است که بیش از نصف آنها طی دو ماه اخیر کاهش درآمد ۱۰ تا ۴۰ درصدی را تجربه کرده‌اند. اصلی‌ترین عوامل این افت شامل «کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان» و «کاهش تقاضای بازار» است. کسب‌وکارهای آنلاین و FMCG به دلیل کاهش قدرت خرید بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند.
افت فروش از نگاه صنایع مختلف
از نگاه صنایع مختلف، کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و کاهش تقاضای بازار همچنان مهم‌ترین عوامل هستند. کمبود نیروی متخصص فروش و چالش‌های بازاریابی و تبلیغات نیز به عنوان دلایل بعدی عنوان شده‌اند.
افت فروش از نگاه جایگاه‌های سازمانی
مدیران عامل و مدیران ارشد، کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و تقاضای بازار را مهم‌ترین دلایل افت فروش می‌دانند، در حالی که کارشناسان و تیم منابع انسانی، کمبود نیروی فروش متخصص را نیز به عنوان یک عامل مهم مطرح کرده‌اند.
بی انگیزگی کارکنان، آب سردی بر پیکر کسب و کارها
کمبود نیروی متخصص با ۷۴ درصد و بی‌انگیزگی کارکنان با ۶۴ درصد مهم‌ترین دغدغه‌های منابع انسانی کسبوکارها است.
مدیران اعتقاد دارند که کارکنان مهارت و تخصص کافی برای انجام کارها را ندارند. این درحالی است که ۶۳ درصد کارکنان میزان حقوقی که دریافت می‌کنند را در تناسب با مهارت‌های خود نمی‌بینند.
بی‌انگیزگی کارکنان با ۸۶ درصد مهم‌ترین دغدغه شرکت‌های خدماتی را به خود اختصاص داده است؛ اما صنایع دارویی با ۲۵ درصد چندان نگران این مسئله نیستند.
صنایع دارویی،FMCG و تجارت الکترونیک بیشترین دغدغه را برای یافتن نیروی متخصص دارند. با این حال ۷۵ درصد کارشناسان در شرکت‌های دارویی اعتقاد دارند که حقوقی متناسب با مهارت‌های دریافت نمی‌کنند.
مهاجرت دغدغه تیم منابع انسانی نیست
تیم منابع انسانی شرکت‌ها نگرانی چندانی در خصوص مهاجرت نیروهای متخصص ندارند و تنها ۹ درصد آنها چنین دغدغه‌ای را برشمرده‌اند. این درحالی است که ۳۴ درصد صاحبان کسبوکارها مهاجرت نیروهای متخصص را چالش می‌دانند. این دغدغه در صنایع دارویی به شدت پررنگ است درحالی که صنایع تولیدی و خدماتی چندان نگران این موضوع نیستند.
از طرف دیگر استعفای کارکنان با ۲۲ درصد یکی از مشکلات حوزه منابع انسانی شرکت‌ها محسوب می‌شود؛ که کارشناسان و تیم منابع انسانی نگرانی زیادی در این زمینه دارند و مدیران ارشد سازمان و صاحبین کسب و کار کمترین دغدغه را در این زمینه اعلام کرده‌اند.
نبود برنامه برای توسعه سازمانی، تاخیر در پرداخت حقوق‌ها، تعدیل نیرو و توقف مقطعی جذب نیروها دیگر چالش‌های کسبوکارها در منابع انسانی به شمار می‌رود که از درجه پایین‌تری از اهمیت قرار دارد.
دریافت تسهیلات بانکی، گریبانگیر کسبوکارها شد!
محدودیت در دریافت تسهیلات بانکی، مهم‌ترین مانع تأمین سرمایه در گردش کسبوکارها شده است. صنایع FMCG و دارویی بیشترین مشکل را در دریافت تسهیلات بانکی دارند، در حالی که صنایع نفت و گاز و تجارت الکترونیک کمتر با این معضل مواجه‌اند.
ضعف در مدیریت جریان نقدینگی و مطالبات معوق
شرکت‌های نفت، گاز و پتروشیمی با آمار ۵۰ درصدی بیشترین ضعف را در مدیریت جریان نقدینگی دارند. در همین حال، مشکلات نقدشوندگی نیز با آمار بالای ۸۶ درصد بیشترین تأثیر را در صنایع دارویی و نفت و گاز داشته است.
مدیران ارشد، مشکلات مربوط به نقدشوندگی را جدی‌ترین چالش در تأمین سرمایه در گردش می‌دانند، در حالی که مدیران میانی اهمیت کمتری به این موضوع می‌دهند.
مهم‌ترین دلایل چالش تأمین سرمایه در گردش از نگاه صنایع و افراد مختلف در سازمان
نگاه صنایع و مدیران به چالش‌های تأمین سرمایه در گردش متفاوت است. کارشناسان و کارشناسان ارشد به همراه مدیران ارشد، محدودیت در دریافت تسهیلات بانکی را بزرگترین مشکل می‌دانند.
در صنایع مختلف نیز اختلافات مشهود است؛ برای مثال، شرکت‌های تولیدی و FMCG تمرکز بیشتری بر مشکلات دریافت تسهیلات بانکی دارند، در حالی که صنایع دارویی و نفت و گاز، بیشتر با مشکلات نقدشوندگی روبه‌رو هستند.
پیش‌بینی فعالان کسبوکار از سال آینده چیست؟
براساس داده‌های جمع‌آوری شده مربوط به گزارش تحلیلی وضعیت کسب‌وکارهای ایران در سال ۱۴۰۳ ، بیش از نیمی از فعالان اقتصادی (۵۲ درصد) بر این باورند که شرایط در سال آینده دشوارتر خواهد شد و گزینه چندانی برای بهبود وجود ندارد. در این بین، ۲۶ درصد از فعالان کسبوکار معتقدند شرایط هرچند دشوار خواهد بود، اما کسبوکارها با یافتن راهکارهای جدید به فعالیت خود ادامه خواهند داد. تنها ۲۲ درصد از پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی می‌کنند که با انجام مذاکرات و بهبود تعاملات بین‌المللی، شرایط اقتصادی و کسبوکار بهبود خواهد یافت.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
گزارش تحلیلی وضعیت کسب‌وکارهای ایران در سال ۱۴۰۳، نشان می‌دهد که کسب‌وکارهای ایرانی در سال جاری با چالش‌های بزرگی مواجه بوده‌اند؛ از کاهش قدرت خرید و افت فروش تا مشکلات مربوط به تأمین سرمایه و تحریم‌های بین‌المللی. با این حال، فعالان کسبوکار به دنبال راهکارهای مختلفی برای عبور از بحران هستند؛ از یافتن بازارهای جدید گرفته تا معرفی محصولات نوآورانه. اگرچه پیش‌بینی سال آینده با احتیاط و نگرانی همراه است، اما انعطاف‌پذیری و نوآوری کلید اصلی موفقیت در این شرایط محسوب می‌شوند.
دانلود نسخه کامل گزارش
برای دسترسی به تحلیل جامع و دقیق‌تر وضعیت کسبوکارها در ایران و راهکارهای پیشنهادی آنها، می‌توانید نسخه کامل این گزارش را از طریق لینک زیر دانلود کنید:
دانلود گزارش تحلیلی وضعیت کسب‌وکارهای ایران در سال ۱۴۰۳
