اضافه کاری چگونه محاسبه می‌شود؟

اضافه کار یک تعهد قانونی است که کارفرمایان موظف به پرداخت آن به کارمندان خود هستند. اگر کارفرما هستید، مهم است بدانید که چه زمانی کارمندان شما برای حقوق اضافه کار واجد شرایط هستند، چه چیزی اضافه کاری در نظر گرفته می‌شود و نحوه محاسبه اضافه کار به چه صورت است.

در این مقاله قصد داریم تا درباره اضافه کاری و نحوه محاسبه آن با شما صحبت کنیم و شما را با معادلات محاسباتی آن آشنا کنیم.

حقوق اضافه کار چیست؟

طبق آنچه در مقاله درباره قانون اضافه کاری گفته شد، اضافه کار به مدت زمانی گفته می‌شود که کارمند ساعت کاری خود را بیش از زمان مشخص شده در اختیار کارفرما قرار می‌دهد و معمولا در محاسبه آن محدودیت‌هایی وجود دارد. تعریف اضافه کار با آنچه در میان افراد جا افتاده است فرق دارد و هر چه کارمند در محل کار بیشتر بماند و ساعت بیشتری کار کند، مشمول دریافت حقوق اضافه کاری نمی‌شود.

در قوانین مربوط به اضافه کاری مشخص شده است که ساعت کاری کارگر یا کارمند از ۸ ساعت در شبانه روز و ۴۴ ساعت در هفته نباید بیشتر باشد. اما برای مواردی که نیاز به گذراندن زمان بیشتر توسط کارمند در شرکت و محل کار است و به حضور او بسیار نیاز است، پیش نیازها و تبصره‌هایی در قانون تعریف شده است. این تبصره‌ها و ماده قانون‌ها برای قبول اضافه کاری به شرح زیر است:

• موافقت کارگر
• پرداخت ۴۰% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی
• حداکثر اضافه‌کاری موضوع این ماده ۸ ساعت در روز خواهد بود (‌مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین).

در کل باید عنوان کرد که قانون اضافه کاری بسیار پیچیده است و کارفرما و کارمند باید از تمام بایدها و نبایدهای آن خبر داشته باشند تا بتوانند به درستی آن را اجرا کنند. در نهایت هم باید عنوان کنیم که این امر منوط به توافق طرفین است و اگر کارمند با اضافه کاری موافقت نکند، کارفرما نمی‌تواند او را مجبور به انجام این کار کند و در صورت توافق پرداختی باید طبق آنچه در بالا ذکر کردیم، باشد.

نحوه محاسبه اضافه کاری

همان‌طور که عنوان کردیم قوانین اضافه کاری بسیار در چهارچوب است و کسی نمی‌تواند بیش از حد مشخص شده در محل کار بماند و به عنوان اضافه کار آن را قلمداد کند. در صورتی که کارمند با کارفرما به توافق برسد، در پایان ماه می‌تواند توقع دریافت اضافه کاری را داشته باشد.

اما با این حال هستند کارفرمایانی که از پرداخت اضافه کار خودداری می‌کنند و از زیر آن در می‌روند. در این حالت کارمند می‌تواند نسبت به دریافت آن اقدام کند و نسبت به ساعتی که در اختیار کارفرما قرار داده است ادعای اضافه کاری کند.

اما نحوه محاسبه اضافه کاری در محاسبه حقوق و دستمزد به این صورت است که هر ساعت کار را بر میزان دستمزد ساعتی ضرب می‌کنند. پس از آن، ۴۰ درصد از دستمزد هر ساعت کار معمولی را به رقم به دست آمده قبلی اضافه می‌کنید و این مبلغ همان دستمزد برای هر ساعت اضافه کاری است.

بنابراین فرمول اضافه کاری به این صورت می‌باشد:

۴۰ درصد از دستمزد یک ساعت کار + دستمزد یک ساعت کار

نکته: هر چه ساعت بیشتر باشد رقم دستمزد ساعتی در تعداد ساعت ضرب می‌شود.

فرض کنید که حقوق ساعتی شما ۱۰۰ هزار تومان است و شما در یک ماه دو ساعت اضافه کاری داشته‌اید. در این حالت رقم اضافه حقوق شما ۲۸۰ هزار تومان خواهد شد.

نکته: حقوق اضافه کاری در روز جمعه نسبت به روزهای تعطیل سال کمی بیشتر است. بر اساس قانون کار و طبق قانون ۶۳ کار، روز جمعه روز خانواده به شمار می‌آید و روزی است که کارگر و کارمند با خانواده می‌گذارند؛ به همین دلیل درصد محاسبه اضافه کاری در این روز با روزهای عادی و تعطیل رسمی فرق دارد.

نکته: شب کاری نیز نوعی اضافه کاری به شمار می‌آید و طبق قانون شامل دریافت حقوق اضافه کاری می‌شود. ساعت محاسبه شب کاری از ساعت ۲۲ تا ۶ صبح است و نحوه محاسبه شب کاری به این صورت است که کارمند برای هر ساعت کار در شب ۳۵ درصد اضافه دستمزد به علاوه دستمزد ساعت کاری عادی دریافت می‌کند.

هدف از پرداخت اضافه کاری

اضافه کاری هم به نفع کارمندان است و هم به کارفرمایان. برای کارمندان، اندکی کار بیشتر و صرف زمان بیشتر منفعت مالی به همراه دارد. برای کارفرمایان نیز، اضافه کاری می‌تواند یک راه حل منصفانه در فصول پر کار سال باشد که ممکن است بسیار مقرون به صرفه‌تر از استخدام کارمندان جدید برای پیشبرد کارها باشد.

نکاتی برای مدیریت موثر اضافه کاری

در اینجا چند روش برای مدیریت موثر اضافه کاری آورده شده است که کارفرمایان می‌توانند از آن برای مدیریت صحیح اضافه کاری استفاده کنند:

• ساعت کاری کارمندان خود را پیگیری کنید: حقوق اضافه کار می‌تواند بر بودجه حقوق و دستمزد شما تأثیر بگذارد و نظارت بر ساعات کار و حقوق اضافه کاری می‌تواند به کارفرمایان کمک کند تا برنامه ریزی بهتری برای هزینه‌ها و شناسایی الگوها داشته باشند.
• برقراری ارتباط: اختصاص اضافه کاری برای کارهایی خاص می‌تواند آنها را پیش ببرد و تیم‌ها را در مورد وظایفی جلو اندازد. به طور منظم با تیم خود ارتباط در ارتباط باشید تا بفهمید که برای پیشبرد کارها نیاز است اضافه کاری اجرا شود و یا به استخدام فردی جدید در تیم نیاز است یا خیر. علاوه بر این، مطمئن می‌شوید که کارمندان در مواقع ضروری اضافه کاری را اجرا می‌کنند و کسی خارج ار عرف و قانون ساعت کاری بیشتری ندارد.
• آموزش: تیم‌ها را برای قبول کارهای مختلف و حجم کار زیاد آموزش دهید. این امر نیاز به اضافه کاری را کاهش داده و به اعضای تیم کمک می‌کند تا استفاده از پتانسیل خود را به حداکثر برسانند.
• کارمندان را به درستی طبقه بندی کنید: وظایف کارمندان، نرخ پرداخت و روابط آنها را با شرکت خود ارزیابی کنید. بررسی کنید که آیا کارمندان خود را به درستی طبقه بندی کردید یا خیر. اگر در مورد طبقه بندی کارمندان اطمینان ندارید، با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید.

آیا کارفرمایان می‌توانند کارمندان را ملزم به اضافه کاری کنند؟

در قانون هیچ قانونی برای عدم الزام به کار وجود ندارد و خب مسلما کارفرما می‌تواند از شما این درخواست را بکند. بنابراین، کارفرمایان می‌توانند از کارمندان خود بخواهند ساعاتی را اضافه کار کنند، مشروط بر اینکه خطری برای کارمند نداشته باشد.

با این حال، برخی از شرکت‌ها محدودیت‌هایی را برای ساعات کار کارمندان در هفته تعیین می‌کنند، بنابراین باید با شرکت و منابع انسانی در ارتباط باشید تا با این قوانین آشنایی پیدا کنید و قبل از استخدام نیز بدانید، بهتر است.