از دهه ۷۰ شمسی با اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی و خصوصی‌سازی، ایران مفهوم کارآفرینی را به شکل جدی‌تری نسبت به قبل تجربه کرد. رشد واحدهای صنعتی خصوصی و آموزش‌های اقتصادی و مدیریتی همگی بر مفهوم کارآفرینی به عنوان یک رشته علمی تاکید می‌کردند. اکنون بعد از گذشت ۳ دهه، چالش های کارآفرینی در ایران موضوع بیشتر محافل علمی است. تحریم‌های بین‌المللی که در اواسط دهه ۸۰ علیه ایران وضع شد، به یکی از مهمترین موانع کارآفرینی در ایران تبدیل شده است.
این موانع دسترسی به منابع مالی و سرمایه‌گذاری را محدود و مشکلات بسیاری در زمینه صادرات و واردات ایجاد کردند. نوسانات اقتصادی و تورم‌های ناشی از آن باعث شد کارآفرینان با چالش های راه اندازی کسب و کار جدید و استارتاپ‌ها روبه‌رو شوند و چرخه کارآفرینی در دست‌اندازهای بسیاری قرار گیرد. در این یادداشت نگاهی به چالش های کارآفرینی در ایران داریم:
اصلی‌ترین چالش های کارآفرینی در ایران چیست؟
کارآفرینی در ایران با وجود پتانسیل‌های فراوان، با چالش‌های متعددی مواجه است که در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و قانونی وجود دارند. در ادامه برخی از مهمترین چالش‌ها را بررسی می‌کنیم:
آگهی‌های مرتبط:
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
برنامه‌نویس Blazor
خدمات انفورماتیک
- تهران
۱. چالش‌های اقتصادی
نوسانات ارزی یکی از مهمترین موانع کارآفرینی در ایران است. تغییرات سریع نرخ ارز بر واردات مواد اولیه، صادرات و سودآوری کسب‌وکارها تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین دسترسی محدود به منابع مالی و سرمایه‌گذاری، نرخ بالای سود بانکی و محدودیت‌های اعتباری از موانع اصلی شروع یا گسترش کسب‌وکارها هستند. تورم بالا به عنوان یکی دیگر از فاکتورهای اقتصادی از جمله چالش های راه اندازی کسب و کار جدید است که هزینه‌های تولید و عملیات را افزایش داده و سودآوری را کاهش می‌دهد.
یکی از چالش های کارآفرینی در ایران نوسانات ارزی است.
فشارهای مالی، استرس‌های ناشی از مدیریت مشکلات روزمره کسب‌وکار و احساس شکست می‌تواند به فرسودگی شغلی کارآفرینان منجر شود. این امر بر تصمیم‌گیری‌های مهم تأثیر گذاشته و علاوه بر تهدید سلامت روانی آنها می‌تواند زمینه‌ساز ناامیدی و کناره‌گیری از فعالیت‌های اقتصادی شود.
۲. چالش‌های قانونی و اداری
ایران در مقایسه با بسیاری از کشورها دارای فرآیندهای بروکراتیک پیچیده‌تر و زمان‌بر است که می‌توان این موضوع را به عنوان یکی از چالش های کارآفرینی در ایران قلمداد کرد. در کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند آلمان، امارات و آمریکا، فرآیند ثبت شرکت و دریافت مجوزها بسیار ساده‌تر و سریع‌تر است و همچنین مشوق‌های دولتی برای استارتاپ‌ها در این کشورها بیشتر هستند. در حالی که در کشور ما سیستم مالیاتی پیچیده‌تر و حمایت‌های دولتی به اندازه دیگر کشورها قدرتمند نیستند. به همین دلیل است که یکی از فاکتورهای موثر در استخدام مدیر عامل میزان تسلط او بر قوانین اداری و مالی کشور است.
چالش های کارآفرینی در ایران بر سلامت روحی و روانی کارآفرینان تأثیر گذاشته و با مأیوس کردن آنها، چرخه فعالیت نوآورانه را متوقف خواهد کرد.
همچنین تغییرات مداوم و غیرقابل پیش‌بینی قوانین و مقررات، کارآفرینان را با ریسک‌های بیشتری روبه‌رو می‌کند و حمایت‌های لازم برای کارآفرینان و کسب‌وکارهای نوپا در برابر مشکلات حقوقی و اداری کافی نیست. این موارد به عنوان مهمترین موانع کارآفرینی در ایران می‌تواند زمینه‌ساز بروز تقلب و تخلف‌های بسیاری شود که در ادامه آمده است:
- استفاده از ارتباطات غیررسمی یا پیشنهاد رشوه برای دور زدن فرایند پیچیده و زمان‌بر کارهای اداری
- تقلب در گزارش‌های مالی، دست‌کاری در اسناد مالی یا حتی اختلاس برای پوشش دادن کسری‌ها
- تأسیس شرکت‌های جعلی یا ثبت اطلاعات نادرست در مدارک اداری برای دریافت خدمات و مجوزها
۳. چالش‌های فرهنگی و اجتماعی
فرهنگ حاکم در ایران نسبت به شکست در کسب‌وکار دید منفی دارد و این موضوع از جسارت افراد برای کارآفرینی می‌کاهد. ناامیدی در برابر مشکلات و کاهش اعتمادبه‌نفس، امروزه به یکی از مهمترین موانع کارآفرینی در ایران تبدیل شده است.
یکی دیگر از چالش های کارآفرینی در ایران مربوط به تفکر سنتی صاحبان کسب‌وکار است. بسیاری از کارآفرینان دانش کافی در زمینه‌های مالی، مدیریتی، بازاریابی و فناوری ندارند و در زمینه MBA آموزش ندیده‌اند. این افراد به دلیل اینکه اعتقادی به ارتباطات و شبکه‌سازی ندارند، بسیاری از فرصت‌های همکاری خود را از دست می‌دهند. یکی از الزامات استخدام MBA در سازمان‌ها توانایی افراد در ایجاد اجماع میان سرمایه‌گذاران، دولتمردان و کارآفرینان دیگر است. در شرایط تحریم، هم‌افزایی و همکاری می‌تواند به کارآفرینان کمک کند تا:
- با همکاری با دیگر کسب‌وکارها در صنایع مشابه یا مکمل، شبکه‌های صنعتی ایجاد کنند. این کار می‌تواند به تبادل اطلاعات، منابع و تجربیات کمک کند.
- منابع مالی و فناوری موردنیاز خود را از راه همکاری با استارتاپ‌ها یا شرکت‌های دیگر تأمین کنند.
۴. چالش‌های زیرساختی
در دنیای امروز بسیاری از کسب‌وکارها برای جذب مشتری و فروش محصولات یا خدمات خود به اینترنت وابسته‌اند. ضعف اینترنت به عنوان یکی از زیرساخت‌های اصلی کارآفرینی می‌تواند منجر به محدودیت در دسترسی به بازارهای آنلاین، تجارت الکترونیک و ابزارهای دیجیتال موردنیاز برای تبلیغات و فروش شود.
کندی سرعت اینترنت یکی از مهمترین چالش های راه‌اندازی کسب و کار جدید در ایران است.
بسیاری از متقاضیان استخدام ماشین لرنینگ از کارفرمایان خود تقاضا دارند که زیرساخت‌های تأمین اینترنت پرسرعت را برای آنها فراهم کنند. چون برای بهره‌برداری از فناوری‌های نوین مانند ابرداده‌ها، هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل داده‌ها و سایر فناوری‌های دیجیتال، دسترسی به اینترنت پرسرعت و پایدار ضروری است. ضعف اینترنت باعث می‌شود که کارآفرینان نتوانند از این ابزارها به طور مؤثر بهره‌برداری کنند.
۵. چالش‌های بازار
ورود شرکت‌های دولتی یا شبه‌دولتی به بازارهای رقابتی، کسب‌وکارهای کوچک را تضعیف می‌کند. نمونه بارز این موضوع را می‌توان در بازار خودرو دید. این صنعت با وجود چند بازیگر محدود، با چالش های کارآفرینی بسیاری روبه‌روست که نه‌تنها به مانعی برای پیشرفت کسب‌وکارها تبدیل شده بلکه بازار سیاهی برای رشد دلالان اقتصادی نیز فراهم کرده است. از دیگر سو تقاضای محدود از جانب مشتریان هم یکی دیگر از موانع کارآفرینی در ایران است. شرایط اقتصادی ضعیف، قدرت خرید مردم را کاهش داده و بر تقاضای کالاها و خدمات تأثیر می‌گذارد.
۶. چالش‌های جهانی شدن
تحریم‌های اقتصادی و بانکی دسترسی کارآفرینان به بازارهای جهانی، سرمایه‌گذاران خارجی و فناوری‌های جدید را محدود کرده است. در نتیجه کانال‌های رقابت با شرکت‌های خارجی در بازارهای داخلی و خارجی عملاً مسدود شده و فضای خلاقیت و نوآوری در کارآفرینی محدود شده است.
جمع‌بندی
در این یادداشت ۶ نمونه از اصلی‌ترین چالش های کارآفرینی در ایران را بررسی کردیم. از نوسانات اقتصادی و چالش‌های فرهنگی و زیرساختی تا مسیرهای پیچیده بروکراتیک، ضعف بازار کار و چالش‌های جهانی شدن، همگی از جمله مهمترین موانع کارآفرینی در ایران هستند. چالش های راه اندازی کسب و کار جدید که در این یادداشت بررسی کردیم باعث افت روحیه و اعتمادبه‌نفس صاحبان مشاغل و ناامیدی آنها در ارائه راهکارهای خلاقانه می‌شود.
