این تصور را مجسم کنید: به‌تازگی روز کاری خود را شروع کرده‌اید و امروز باید گزارش مهمی را به پایان برسانید. در همین حال دوست‌تان در گروه اینستاگرامی چند ویدئو می‌فرستد؛ شما با این پیش فرض که چند دقیقه بیشتر وقت‌تان را نمی‌گیرد، وارد شبکه اجتماعی می‌شوید و کمی بعد به خودتان می‌آیید و می‌بینید یک ساعت گذشته است. شما وارد سوراخ خرگوش (rabbit hole) شده‌اید! و پشت سر هم ویدئو تماشا می‌کنید در حالی که هنوز گزارش‌تان مانده و کارتان را شروع نکرده‌اید.
همه ما می‌خواهیم از زمان خود به طور موثر و سازنده استفاده کنیم، به خصوص در هنگام کار. اما با این حال، مطالعات نشان داده که ۷۷ درصد از کارکنان در طول ساعت کاری از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. و بسیاری از آنها چندین ساعت را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند. اما چرا سقوط در سوراخ خرگوش شبکه‌های اجتماعی و مصرف محتوا اینقدر آسان است؟ و چه چیزی لازم است تا خود را از سوراخ خرگوش اینترنت بیرون بکشیم و به کاری که می‌خواهیم انجام دهیم، بازگردیم؟ در این مقاله، نتایج یک سری از مطالعات را مورد بحث قرار دادیم تا مشخص شود دلایل غرق شدن در تماشای بی‌وقفه ویدیوها و پست‌ها، چیست؟
سفر داوطلبانه به داخل سوراخ خرگوش
پیش از شروع هرچیز اگر برای‌تان سوال شده که چرا از اصطلاح سوراخ خرگوش استفاده کردیم، باید بگوییم که اصطلاح سوراخ خرگوش از «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» آمده که در آن دختری به نام آلیس، به درون یک سوراخ خرگوش می‌افتد و با موجودات عجیب و غریب زیادی روبرو می‌شود. اصطلاح سوراخ خرگوش، غالبا برای فعالیت‌های آنلاین استفاده می‌شود و بسیاری معتقدند اساسا اینترنت یک سوراخ خرگوش بزرگ است و وب گردی و پرسه در شبکه‌های اجتماعی را می‌توان یک سفر داوطلبانه به داخل سوراخ خرگوش دانست.
تحقیقات مدرسه تجارت هاروارد
مدرسه تجارت هاروارد برای درک بهتر اینکه چرا در این نوع سوراخ‌های خرگوش می‌افتیم (و چگونه می‌توانیم از آن خارج شویم و به سر کار بازگردیم)، مجموعه‌ای از مطالعات را با ۶۴۴۵ دانش‌آموز ساکن ایالات متحده و بزرگسالان شاغل انجام داده است. در بخش اول تحقیق، این نکته بررسی شد که آیا کشش سوراخ خرگوش زمانی که ما چندین ویدیو را مشاهده می‌کنیم، قوی‌تر یا ضعیف‌تر می‌شود. بر این اساس از شرکت‌کنندگان خواسته شد که پنج نماهنگ مختلف یا فقط یک موزیک ویدیو را مشاهده کنند، و سپس از آنها پرسیده شد که آیا ترجیح می‌دهند ویدیوی دیگری را تماشا کنند یا به انجام کارهای‌شان مشغول شوند. از نظر تئوری، ممکن است انتظار داشته باشیم که مردم پس از تماشای پنج موزیک ویدیوی متوالی از تماشای موزیک ویدیو خسته شوند و تمایل آنها برای تماشای بیشتر کاهش یابد. اما در واقع، برعکس این موضوع صادق است: تماشای پنج ویدیو باعث می‌شود مردم ۱۰ درصد بیشتر تمایل داشته باشند که یک موزیک ویدیوی دیگر را تماشا کنند تا اینکه فقط یک ویدیو را تماشا کنند.
در مرحله بعد این تحقیق، تأثیر قاب‌بندی و برچسب‌گذاری روی ویدیوها، بررسی شد. دو ویدیو به شرکت‌کنندگان نشان داده شد، اما برای نیمی از شرکت‌کنندگان، ویدیوها یک دسته خاص («ویدیوهای آموزشی») در نظر گرفته و برچسب‌گذاری شد و برای نیمی دیگر از شرکت‌کنندگان، برچسب دسته‌بندی لحاظ نشد. محققان متوجه شدند که صرفا قاب‌بندی کردن ویدیوها از طریق برچسب دسته‌بندی باعث می‌شود افراد ۲۱ درصد بیشتر تمایل داشته باشند که ویدیوی مرتبط دیگری را تماشا کنند.
در نهایت، نحوه عملکرد افراد پس از تماشای چندین ویدیو به طور متوالی، در مقابل زمانی که تعداد یکسانی از ویدیوها را با وقفه تماشا می‌کردند، بررسی شد. در این بخش از تحقیق از یک گروه از شرکت‌کنندگان خواسته شد که دو وظیفه کاری (task) را انجام دادند و سپس دو ویدیوی مشابه را تماشا کنند. از گروهی دیگر نیز خواسته شد تا چهار وظیفه کاری را انجام دادند و به طور متناوب بین آنها ویدیو ببینند (یعنی کار، ویدیو، کار، ویدیو). شرکت‌کنندگانی که بدون وقفه ویدئو تماشا کردند، ۲۲ درصد بیشتر از کسانی که بین وظایف کاری و ویدیوها به طور متناوب انتخاب می‌کردند، تمایل داشتند ویدیوی دیگری را ببینند.
چرا رهایی از شبکه‌های اجتماعی اینقدر سخت است؟
واضح است که جزئیات به ظاهر کوچک در مورد ترتیب و انواع محتوایی که مصرف می‌کنیم می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر تصمیم ما برای ادامه مصرف محتوای مشابه داشته باشد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که چرا حواس‌پرتی توسط برنامه‌هایی مانند اینستاگرام یا یوتیوب در محل کار بسیار آسان است. این پلتفرم‌ها برای به دام انداختن بینندگان در یک سوراخ خرگوش طراحی شده‌اند: محتوایی با اندازه کوچک ارائه می‌دهند که مصرف سریع چندین ویدیو یا پست پشت سر هم را آسان می‌کند، اغلب به‌طور خودکار محتوای مشابه را پیشنهاد می‌کنند و حتی بسیاری از آنها به‌طور خودکار شروع به پخش می‌کنند. دسترسی به سایر ویدئوهای مرتبط دقیقا همان چیزی است که رهایی از سوراخ خرگوش را برای کاربران سخت می‌کند.
ابزارهایی برای فرار از سوراخ خرگوش
درک بهتر اینکه چه چیزی این سوراخ خرگوش را قدرتمند و جذاب می‌کند، می‌تواند ابزارهایی را که برای فرار از آن نیاز داریم، در اختیارمان قرار دهد. به طور خاص، اگر عکس‌ها یا ویدیوهای زیادی را پشت سر هم مشاهده کنیم، اگر چندین قطعه از محتوای مشابه را مصرف کنیم، و اگر در حین مصرف آن محتوا بدون وقفه عمل کنیم، احتمال بیشتری وجود دارد که ما بیشتر و بیشتر غرق سوراخ خرگوش شویم. بنابراین، برای مبارزه با کشش سوراخ خرگوش، سعی کنید فقط یک ویدیو را تماشا کنید. اگر واقعا می‌خواهید چندین بار پشت سر هم ببینید، ویدیوهایی را انتخاب کنید که به نظر نامرتبط هستند. یا راه‌هایی برای قطع عمدی تجربه تماشای خود بیابید. استراتژی‌های بی‌شماری وجود دارد که می‌تواند به شما در شکستن این چرخه کمک کند: می‌توانید از یک تایمر شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید که از شما می‌خواهد بعد از مدت زمان مشخصی استراحت کنید، یک یادداشت روی میز خود بچسبانید که به شما یادآوری می‌کند محتواها را هدفمند تماشا کنید و … .
نکته پایانی
در نهایت تماشای یک یا دو ویدیو از گربه‌های بانمک، یا تماشای ویدئوهای خنده‌دار و میم‌های جذابی که دوستان‌تان برای شما فرستاده‌‌اند، هیچ اشکالی ندارد. فقط زمانی مشکل ایجاد می‌شود که مصرف این همه محتوا و پرسه‌های بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی شما را از انجام کارهایی که واقعا می‌خواهید انجام دهید، باز دارد. بنابراین اگر نگران افتادن در سوراخ خرگوش هستید (یا اگر قبلا در یک سوراخ خرگوش افتاده‌اید و در تلاش برای خارج شدن از آن هستید)، ببینید آیا می‌توانید راه هایی برای کاهش شباهت، تکرار و ارتباط این سوراخ‌ها پیدا کنید. سعی کنید تا جای ممکن براساس نیاز شخصی و هدفمند به سراغ محتواها بروید و خوتان برای وقت خودتان تصمیم بگیرد و اجازه ندهید هوش مصنوعی و الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی برای شما تصمیم بگیرند و زمان شما را مدیریت کنند.
