حق مأموریت یکی از پاداش‌هایی است که به کارمندان و کارگران بابت انجام کارهای خارج از محدوده مأموریت آن‌ها اعطا می‌شود و از دیرباز در فیش حقوق افراد دیده می‌شود. نحوه محاسبه حق مأموریت از چیزهایی است که هر کارمندی باید بداند تا از صحت محاسبه آن در حقوق ماهانه خود اطمینان حاصل کند. در این مطلب به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم و آخرین تغییرات قانون در مورد حق مأموریت را بررسی می‌کنیم.
حق مأموریت چیست؟
به کارگرانی که طبق قرارداد کاری خود یا توافقاتی که بعدها بین کارگر و کارفرما انجام شده برای انجام وظایف شغلی خود به محدوده‌ای خارج از محل کاری‌شان می‌روند، فوق العاده حق مأموریت تعلق می‌گیرد.
ماده ۴۶ قانون کار در این خصوص تنظیم شده و شرایط مربوط به آن را تشریح کرده است. بر طبق قانون مبلغ این فوق العاده باید در فیش حقوقی کارکنان ذکر شود و معمولا محاسبه آن از طریق نرم افزارهای حسابداری تخصصی بسیار ساده است.
بر طبق قانون حق مأموریت باید شامل شرایط زیر باشد:
- پرداخت هزینه رفت و آمد شخص به محل ماموریت بر عهده کارفرما است.
- باید هنگام ثبت قرارداد این موضوع به اطلاع کارگر برسد یا پس از آن به توافق طرفین برسد، در غیر این صورت کارگر ملزم به انجام آن نخواهد بود.
- وقتی فرد مشغول انجام مأموریت است تمام مزایای هنگام انجام کار مثل فوق العاده حقوق و مستمری حادثه هنگام انجام کار، شامل حال او می‌شود.
- زمان انجام مأموریت باید با توافق کارگر و کارفرما مشخص شود.
- حق مأموریت باید به اندازه حقوق ثابت یا حقوق مبنای فرد باشد.
حق مأموریت به چه مواردی تعلق می‌گیرد؟
برای اینکه فرد شامل قانون حق مأموریت شود باید ۵۰ کیلومتر از محل خدمت خود دور شود یا حداقل یک شب خارج از محدوده مأموریت اقامت داشته باشد. تبصره ۱ ماده ۴۶ قانون کار این موضوع را به روشنی تشریح کرده و انعطاف پذیری خوبی هم دارد. به عنوان مثال اگر کارگری به فاصله ۴۰ کیلومتری محل خدمت خود برود و شب در آنجا اقامت داشته باشد، شامل قانون حق مأموریت می‌شود. دانستن این نکات برای کارگر، کارفرما، حسابدار و مدیر منابع انسانی ضروری است تا حقوق فرد به درستی و طبق قانون محاسبه شود. در گذشته این کار به صورت دستی و توسط حسابداران انجام می‌شد اما خوشبختانه این روزها نرم افزارهای حسابداری با سرعت و دقت بالا این کار را انجام می‌دهند.
آیا فوق العاده مأموریت مشمول مالیات می‌شود؟
اگر مامور مالیات با سند و مدرک قانع شود که فرد برای انجام وظایف کاری به محدوده ۵۰ کیلومتری محل خدمت خود رفته و آنجا حداقل یک شب اقامت داشته است، فوق العاده حق مأموریت شامل مالیات نمی‌شود. این افراد شامل کسر حق بیمه هم نمی‌شوند، البته باید صحت ادعای کارگر و کارفرما توسط مأمور مالیات تایید شود.
برای این کار بهتر است تمام مدارک مربوط به مأموریت در کارگاه ثبت و مستند شود تا بررسی آن برای کارکنان دولت راحت‌تر باشد.
نحوه محاسبه حق مأموریت چگونه است؟
طبق قانون کار اگر فرد در طول روز بیشتر از یک‌بار به انجام مأموریت بپردازد تمام فعالیت‌های کاری او جمع شده و هنگام پرداخت فوق العاده حق مأموریت، روزانه انجام می‌شود. باید یک نسخه از حکم مأموریت فرد به اداره بیمه فرستاده شود تا مشمول کسر حق بیمه نشود.
میزان حق مأموریت معادل یک روز حقوق ثابت فرد یا مزد مبنای او که در قرارداد کاری ذکر شده، محاسبه می‌شود. در مورد میزان حق مأموریت، کارگر و کارفرما می‌توانند توافق خاص خود را داشته باشند به این ترتیب میزان حق مأموریت فرمول ثابت و مشخصی ندارد و میزان آن از قبل مشخص نیست.
شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی یک قانون داخلی دارند که بر مبنای آن فوق العاده حق مأموریت بر مبنای حداقل حقوق و مزایا تا یک بیستم و نسبت به مازاد به یک پنجاهم در سقف اعتبار مصوب محاسبه می‌شود. این در شرایطی است که فرد حداقل یک شب در محل مأموریت بماند در غیر این صورت ۵۰ درصد این مبلغ به او تعلق می‌گیرد.
محاسبه حق مأموریت در سال ۱۴۰۰ چه تفاوتی با سال‌های دیگر دارد؟
محاسبه حق مأموریت سالانه و بر اساس حقوق ثابت ماهانه فرد در همان سال محاسبه می‌شود. به این ترتیب برای مشخص کردن حق مأموریت فرد در سال ۱۴۰۰ باید بر اساس حقوق ۱۴۰۰ حداقل فوق العاده مأموریت محاسبه شده و اطمینان حاصل شود با حداقل حقوق ثابت او در یک روز کاری عادی مطابقت داشته باشد. به این ترتیب، این مبلغ یک سی‌ام حقوق ثابت ماهانه فرد است. در بخش خصوصی فوق العاده حق مأموریت به طور مستقیم مرتبط با توافقی است که بین دو نفر صورت می‌گیرد و شرکت‌های بزرگ خصوصی، در این مورد آئین نامه‌های جاری خود را دارند.
قانون کار حداقل این مبلغ را مشخص کرده که معمولا به این ترتیب محاسبه می‌شود که تعداد روزهای مأموریت فرد را در حقوق ثابت یک روز کارگر ضرب می‌کنند و مبلغ فوق العاده حق مأموریت مشخص می‌شود.
آیا هزینه غذا و اقامت نیز در حق مأموریت محاسبه می‌شود؟
محل اقامت کارگر با توافق دو طرف مشخص می‌شود و هزینه خوراک به عهده کارفرما نیست، اما ممکن است از قبل طبق عرف توافق کرده باشند که این هزینه هم توسط کارفرما پرداخت شود. ماده ۴۶ قانون کار، در مورد هزینه غذا سکوت کرده و به همین دلیل طبق قانون وظیفه‌ای در این خصوص به کارفرما محول نشده است؛ اما بیشتر کارفرمایان شخصا تصمیم می‌گیرند این هزینه را متقبل شوند.
این مبلغ شامل هزینه رفت و آمد نمی‌شود، چراکه طبق قانون کارفرما موظف است هزینه سفر و رفت و آمد فرد را پرداخت کند.
فرمول محاسبه حق مأموریت ساعتی چگونه است؟
اگر شخص در زمان مأموریت مجبور شود بیش از ساعات اداری کار کند، اضافه کاری به او تعلق می‌گیرد. اگر فرد شب مشغول کار باشد، قانون شب کاری مشمول او خواهد بود. کار کردن در روزهای جمعه هنگام مأموریت هم مشمول قانون جمعه کاری می‌شود.
اگر یک فرد در طول روز ساعت‌های پراکنده‌ای را مشغول کار شود، باید ساعت‌ها مشخص شود. در نهایت بر مبنای فرمول حق مأموریت میزان دریافت او بر اساس ساعت‌هایی که کار کرده است، مشخص می‌شود.
حداکثر مدت مأموریت برای کارگرانی که مأموریت اعزام می‌شوند چقدر است؟
ماده ۴۶ قانون کار تکلیف این مورد را مشخص نکرده و در این خصوص سکوت اختیار کرده است. به این ترتیب، طول مدت زمان مأموریت باید بر اساس توافق کارگر و کارفرما صورت بگیرد. اگر این مورد در قرارداد کاری ذکر نشده باشد و توافقی در این خصوص صورت نگیرد، کارفرما نمی‌تواند کارگر را مجبور کند علیرغم میل خود به مأموریت برود و بیش از توانش در محل مأموریت مشغول کار شود.
از آنجایی که فرد حقوق و مزایای قابل قبولی در طول مأموریت دریافت می‌کند، کارگران تمایل دارند که این کار را انجام دهند. کارفرما می‌تواند با در نظر گرفتن حقوق و مزایای بیشتر از آنچه در قانون ذکر شده، انگیزه کارگر را برای رفتن به مأموریت افزایش دهد.
حق مأموریت از دیرباز در ایران پرداخت می‌شده و در فیش حقوقی کارگران هم آورده می‌شده است، اما ماده ۴۶ قانون کار به آن صورت قانونی بخشید و همه مواردی که ممکن بود باعث اختلاف شود را ذکر کرد. همچنان توافق کارگر و کارفرما در این مورد حرف اول را می‌زند و همچنین عرف شرکت در مورد مسائلی مثل پرداخت هزینه خوراک و انتخاب محل اقامت کارکنان، بسیار تاثیر گذار است.
