یکی از موقعیت‌های شغلی کلیدی در بیشتر شرکت‌ها و کسب‌وکارها، واحد منابع انسانی است. کارشناس یا مسئول منابع انسانی یا Human Resource که به اختصار HR هم گفته می‌شود، همان کارشناس جذب و استخدام است. اما مشارکت در زمینه جذب و استخدام نیروهای یک مجموعه تنها یکی از وظایف فردی است که در این پوزیشن شغلی قرار می‌گیرد و بهتر است مسئولیت اصلی او را توسعه منابع انسانی بدانیم. در این یادداشت قصد داریم بگوییم که منابع انسانی چیست و تلاش می‌کنیم نگاهی همه جانبه به این فرصت شغلی داشته باشیم.
منابع انسانی چیست؟
منابع انسانی شامل مجموعه افراد، دانش، مهارت‌ها، تجربیات، استعدادها و توانایی‌هایی است که این افراد به سازمان عرضه می‌کنند. اهمیت منابع انسانی در موفقیت یک سازمان بسیار زیاد است. افرادی که در یک سازمان فعالیت می‌کنند، نه تنها منبع اصلی تولید و ارائه خدمات یا محصولات هستند، بلکه در فرآیندهای تصمیم‌گیری، نوآوری، اجرا و ارتقاء سازمانی نقش مهمی دارند.
بنابراین، مدیریت منابع انسانی یا Human Resource Management (HRM) به‌عنوان یکی از بخش‌های اساسی مدیریت سازمان، به اداره و توسعه افراد در سازمان می‌پردازد تا از بهینه‌سازی عملکرد سازمانی و دستیابی به اهداف استراتژیک اطمینان حاصل کند. جایگاه منابع انسانی یا HR تنها بخش یک شرکت است که به طور مستقیم با کارکنان و نیروهای مجموعه سروکار دارد.
وظایف منابع انسانی چیست؟
وظایف اصلی یک کارشناس یا مدیر منابع انسانی شامل موارد زیر می‌شود:
تعیین استراتژی‌های منابع انسانی مجموعه
تعیین استراتژی به عنوان یکی از وظایف شغل منابع انسانی به معنای تعیین راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌هایی است که به بهبود عملکرد منابع انسانی سازمان و دستیابی به اهداف سازمانی کمک می‌کند.
یکی از وظایف HR تعیین استراتژی‌های سازمان است.
کارشناسان منابع انسانی باید با توجه به اهداف سازمانی، راهبردهای مناسبی را تعیین کنند که منجر به بهبود عملکرد کارکنان سازمان شود. آنها برای رسیدن به اهداف ممکن است گاهی از سیاست‌های تشویقی تنبیهی و یا از آموزش و توسعه مهارت‌های کارکنان استفاده کنند.
استخدام و جذب
صفر تا صد امور جذب و استخدام بر عهده اعضای واحد منابع انسانی است. از این رو به کارشناس منابع انسانی، کارشناس جذب و استخدام نیز گفته می‌شود. تنظیم آگهی شغلی، انتخاب از میان رزومه‌ها، تماس با متقاضیان و برگزاری جلسه مصاحبه، از وظایف واحد HR است. یک سوال مهم در این باره این است که آیا مدیریت منابع انسانی تصمیم‌گیرنده نهایی درباره استخدام افراد در مجموعه است؟ پاسخ خود را در کامنت‌ها بنویسید. در ادامه پاسخ این سوال را می‌دهیم.
آموزش و توسعه
مسئول منابع انسانی طبق صلاحدید خود و توصیه مدیران دیگر مجموعه موظف است برنامه‌های آموزشی را در راستای ارتقای مهارت‌های تخصصی، مهارت‌های ارتباطی و… نیروهای یک مجموعه تدارک ببیند. این مسئولیت شامل کسب دانش مورد نظر برای انتقال به اعضا یا جستجو برای نیروی متخصص آموزشی در شرکت، تدوین برنامه آموزشی متناسب و دریافت بازخورد از کارکنان است.
{مهمترین مسئولیت واحد منابع انسانی، توسعه کارکنان یک مجموعه در راستای رسیدن به اهداف سازمان است.}
مدیریت پاداش، مزایا و جریمه
یکی دیگر از وظایف منابع انسانی طراحی و اجرای بسته‌های پاداش و مزایایی که برای حفظ و تشویق کارکنان موثر است. بررسی و مدیریت عملکرد کارکنانی با دستاوردهای ضعیف، اتخاذ اقدامات اصلاحی و تعیین آیین‌نامه‌های مربوط به توسعه و بهبود عملکرد آنها از جمله کارهایی است که یک مدیر منابع انسانی انجام می‌دهد.
مدیریت روابط کاری
حل و فصل اختلافات، مدیریت روابط کاری، ارتقاء فرهنگ سازمانی و حفظ محیط کاری سالم از مسئولیت‌های دیگر جایگاه منابع انسانی است. مدیریت روابط کاری به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و سیاست‌هایی اطلاق می‌شود که به حفظ و بهبود روابط بین کارفرما (سازمان یا کسب و کار) و کارکنان (کارگران یا کارمندان) کمک می‌کند. این فرآیند همچنین به مدیریت روابط بین همکاران درون سازمانی می‌پردازد.
اجرای قانون کار و کارگزینی
مسئول اجرای قوانین کار و کارگزینی، شامل تعیین و بررسی جمع ساعات کاری، مرخصی، حقوق و بیمه و مزایا و دیگر مسائلی که به طور مستقیم با قانون کار ارتباط دارد، برعهده کارشناس HR است. تغییراتی که هرساله در مبلغ پایه حقوق و سیاست‌های قانون کار اعمال می‌شود، نیازمند رصد و به اجرا درآمدن است که واحد منابع انسانی آن را انجام می‌دهد.
آیا مدیر منابع انسانی تصمیم‌گیرنده نهایی درباره استخدام یک فرد است؟
در بسیاری از سازمان‌ها، مدیر منابع انسانی (HR Manager) معمولاً تنها تصمیم‌گیرنده نهایی درباره استخدام یک نفر نیست. این تصمیم به همکاری و تعامل با مدیران دیگر سازمان و تیم‌های مختلف بستگی دارد. این مسئولیت ممکن است با توجه به اندازه و ساختار سازمان، در سطح مختلفی از مدیران سازمانی قرار داشته باشد. به عبارت دیگر، استخدام یک نفر معمولاً یک فرآیند همکاری بین مدیر منابع انسانی و مدیران مستقیم واحد مورد نظر (مانند مدیران بخش‌ها یا تیم‌های مختلف) است.
استخدام و جذب نیروهای کاری یکی از مسئولیت‌های منابع انسانی است.
در این فرآیند، مدیر منابع انسانی معمولاً نقش مشاوری را دارد و تجربیات و تخصص خود را برای کمک به مدیران مستقیم در انتخاب بهترین نیروی کار ارائه می‌دهد. این وظیفه مدیر منابع انسانی شامل تهیه آگهی استخدام، اجرای مصاحبه‌های استخدامی، ارزیابی کارکنان پتانسیل، ارائه بازخورد و راهنمایی در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با استخدام می‌شود.
عناوین شغلی مرتبط با منابع انسانی چیست؟
در واحد منابع انسانی افراد زیادی با تخصص‌های مختلف می‌توانند مشغول به کار شوند. اگر در فرآیند استخدام کارشناس منابع انسانی هستید، ممکن است با بعضی از این عناوین برخورد کرده باشید: مدیر منابع انسانی، مدیر ارشد منابع انسانی، کارشناس منابع انسانی (متخصص منابع انسانی)، مدیر استخدام، مشاور منابع انسانی، مدیر یا کارشناس استعدادیابی. وجود چنین عناوین شعلی گسترده در جایگاه HR شرکت‌ها نشان از نقش استراتژیک آن و تنوع و تخصصی شدن ریز مسئولیت‌های آن دارد.
چه تفاوتی میان موقعیت شغلی کارشناس منابع انسانی و مدیر منابع انسانی وجود دارد؟
کارشناس منابع انسانی (HR Specialist) و مدیر منابع انسانی (HR Manager) دو نقش متفاوت در بخش منابع انسانی یک سازمان دارند و تفاوت‌های مهمی در وظایف و مسئولیت‌هایشان وجود دارد:
سطوح تصمیم‌گیری
کارشناس منابع انسانی معمولا در سطح اجرایی تصمیم‌گیری فعالیت می‌کند و ممکن است به عنوان مشاور منابع انسانی برای مدیران واحدهای مختلف سازمان عمل کند. درحالی که مدیر منابع انسانی در سطح استراتژیک تصمیم‌گیری می‌کند و مسئولیت اجرای سیاست‌ها و استراتژی‌های منابع انسانی سازمان را بر عهده دارد.
توانمندی‌ها و مهارت‌ها
کارشناس منابع انسانی باید دارای مهارت‌های عملی و تخصصی در زمینه‌هایی مانند استخدام، آموزش، ارتباطات بین فردی و مدیریت عملکرد باشد. اما مدیر منابع انسانی نیاز به مهارت‌های رهبری، استراتژیک و تصمیم‌گیری دارد، همچنین باید توانایی مدیریت منابع انسانی در یک مقیاس گسترده را داشته باشد.
تاثیرگذاری
کارشناسان منابع انسانی ممکن است در فرآیندهای تصمیم‌گیری استراتژیک شرکت کنند، اما تأثیر آنها معمولاً محدودتر است. درحالی که مدیران منابع انسانی بر تصمیم‌های استراتژیک سازمان تأثیر بسیار زیادی دارند و برنامه‌های عمده این تصمیم‌ها را پیاده‌سازی می‌کنند.
مقایسه حقوق و دستمزد کارشناس منابع انسانی در ۴ کشور
متوسط حقوق و دستمزد در هر کشور ممکن است در طول زمان تغییر کند که بهتر است برای ارائه یک مقایسه متوسط، به داده‌های مرجعی مانند آمارهای دولتی و منابع آماری معتبر مراجعه کنید. در ادامه حقوق یک کارشناس HR را در این ۴ کشور مقایسه می‌کنیم:
| متوسط درآمد سالیانه کارشناس منابع انسانی در ۴ کشور مختلف | |||
| ایران | کانادا | آمریکا | آلمان |
| ۱۷۴ میلیون تومان | ۷۰ هزار دلار کانادا | ۷۵ هزار دلار کانادا | ۵۵ هزار یورو |
لازم به ذکر است که این اعداد تقریبی هستند و برای دقیق‌تر اطلاع از حقوق و دستمزد در هر کشور، می‌توانید به منابع معتبر مراجعه کنید یا با استفاده از سایت‌ها و منابع مرتبط در این زمینه، اطلاعات جدیدتر را به دست آورید. اطلاعات مربوط به حقوق و دستمزد ایران، برطبق آمار وبسایت ایران سلری گزارش شده است.
جمع‌بندی
در این یادداشت تلاش کردیم یک نگاه ۳۶۰ درجه به موقعیت شغلی منابع انسانی داشته باشیم. درنتیجه از تعریف منابع انسانی چیست شروع کردیم. منابع انسانی شامل تمامی نیروهایی است که در یک مجموعه مشغول به کار هستند. کارمندان، مدیران، کارشناسان و مدیران میانی. سپس مسئولیت‌های واحد منابع انسانی به‌عنوان واحد اصلی در زمینه جذب و استخدام کارمندان شرکت را برشمردیم. HR جایگاه مهمی در زمینه آموزش و توسعه نیروهای کار، تعیین استراتژی‌های استخدامی شرکت‌ها، مدیریت پاداش و مزایا، تنظیم روابط کاری و ارزیابی عملکرد دارد. فرصت‌های شغلی بسیاری در واحد منابع انسانی شرکت‌ها وجود دارد که با نگاهی به آگهی‌های استخدامی کارشناس منابع انسانی و استخدام مدیر منابع انسانی، می‌توانید شانس خود را برای احراز این موقعیت‌های شغلی بسنجید.
