یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران در شرکت‌ها، این است که مطمئن شوند کارمندان حقوق منصفانه و درستی دریافت می‌کنند. پرداخت منصفانه حقوق و دستمزد نه تنها باعث می‌شود که متخصصین بازار کار را استخدام کنید، بلکه می‌توانید نشان دهید که فردی عادل در پرداخت حقوق و دستمزد در بازار کار هستید. برای دستیابی به این موارد، می‌توانید سراغ محدود حقوق و دستمزد بروید و با تعیین محدوده حقوق و دستمزد، به این دو هدف برسید.
برای کمک به شما در تعیین محدوده حقوق و دستمزد، در این مقاله تصمیم داریم تا درباره این موضوع و معنای آن صحبت کنیم و همچنین بگوییم که، چرا محدوده حقوق و دستمزد مهم است و چگونه آن را محاسبه کنید.
محدوده حقوق و دستمزد چیست؟
محدوده حقوق و دستمزد، یکی از ساختارهای حقوقی در هر سازمانی است که برای تعیین میزان دستمزد به یک کارمند و برای یک موقعیت شغلی خاص استفاده می‌شود. هر موقعیت شغلی دارای یک محدوده حقوقی و حداقل و حداکثر حقوق است. کارفرمایان از عوامل و فاکتورهای متفاوتی برای تعیین محدوده دستمزد استفاده می‌کنند که برخی از آنها شامل موارد زیر می‌شود:
- سطح مهارت در آن موقعیت شغلی
- سابقه کاری
- سطح تحصیلات
- مدت زمان کار در شرکت
پرداختی کارمندان باید جایی میان این محدوده باشد تا بتوانید در زمانی موجبات افزایش حقوق کارمند خود را فراهم کنید. زمانی که حقوق یکی از کارمندان شما در بالاترین حد محدوده حقوق و دستمزد باشد، افزایش حقوق را نمی‌توانید روی حقوق او اجرا کنید و باید ارتقای شغلی را برای او در نظر بگیرید.
دامنه حقوق و دستمزد در رده‌های سازمانی بالاتر مانند موقعیتهای ارشد، معمولا گسترده‌تر از رده‌های سازمانی پایین‌تر است. بنابراین، حتما نیاز است که در تعیین محدوده حقوق و دستمزد انعطاف‌پذیری از خود نشان دهید تا بتوانید به مدیرانی که تصمیمات آنها بر کل شرکت تأثیر می‌گذارد، حقوق رقابتی بدهید.
چرا محدوده حقوق و دستمزد مهم است؟
دلایل متعددی وجود دارد که همگی اهمیت محدود حقوق و دستمزد را ثابت می‌کنند. این دلایل عبارت‌اند از:
- بودجه‌بندی: اگر محدوده حقوق و دستمزد کارمندان خود را مشخص کرده باشید، راحت‌تر می‌توانید بودجه منابع انسانی را در سازمان خود تعیین کنید. در شرکت‌های کوچک با منابع محدود، می‌توانید به بودجه رجوع کنید تا بهتر محدوده دستمزد کارمندان را تعیین کنید. ممکن است لازم باشد برای جذب نیروهای جدید برای موقعیتهای شغلی مهم، بودجه‌ی بیشتری به محدوده حقوق آنها اختصاص دهید.
- شفافیت: ارائه محدوده حقوق و دستمزد به کارمندان، این فرصت را به آنها می‌دهد تا به این پی ببرند در نقش فعلی‌شان چقدر فضای رشد وجود دارد. علاوه بر این، اشاره به محدوده حقوق در آگهی‌های استخدامی، این فرصت را برای شما فراهم می‌کند تا افراد واجد شرایط را برای موقعیتهای شغلی خود استخدام کنید.
- استخدام: افرادی که به دنبال کار هستند، معمولا هنگام خواندن آگهی‌های استخدامی به دنبال حقوق و دستمزد می‌گردند و برای آن آگهی، حقوقی مشخص در نظر دارند. با ارائه محدوده حقوق برای موقعیتهای شغلی آگهی شده، می‌توانید افرادی را که به دنبال آن محدوده حقوقی در آگهی استخدامی شما هستند، جذب کنید.
- نگه‌داشت: ارائه محدوده حقوق، به کارمندان این فرصت را می‌دهد تا برای آینده شغلی خود برنامه‌ریزی کنند. آنها می‌دانند که حقوق فعلی‌شان در محدوده حقوق شغلی‌شان کجاست و با پیشرفت شغلی، چه میزان به حقوق آنها اضافه می‌شود. اگر در تعیین محدوده دستمزد، رقابتی بودن را در آن در نظر بگیرید، احتمال ماندن کارمندان در شرکت شما نیز افزایش پیدا می‌کند.
نحوه تعیین محدوده حقوق و دستمزد
اگر نیاز دارید تا برای سازمان خود ساختاری درست برای تعیین محدوده حقوق و دستمزد داشته باشید، در ادامه چند مرحله را برای شما عنوان می‌کنیم که می‌توانید از این مراحل برای تعیین محدوده دستمزد برای هر موقعیت شغلی استفاده کنید:
۱. با دقت برای هر موقعیت شغلی شرح وظایف تعیین کنید
تمام موقعیتهای شغلی شرکت را بررسی کنید، تا به این نتیجه برسید افراد در هر شغلی چه کارهایی را باید به صورت روزانه انجام دهند. علاوه بر این، مهارت‌هایی که برای هر کدام از این وظایف لازم است را لیست کنید. این اطلاعات، به شما کمک می‌کند تا با دقت موقعیتهای شغلی موجود در کسب‌وکار خود را با موقعیتهای شغلی مشابه در بازار مقایسه کنید. با این کار می‌توانید به این درک برسید که کارمندان شما در این موقعیتهای شغلی نسبت به دیگر شرکت‌ها، چقدر موفق‌تر عمل می‌کنند.
۲. هر موقعیت شغلی را ارزیابی کنید
برای برخی از موقعیتهای شغلی لازم است تا بر اساس عوامل متعددی از جمله سطح مهارت، مسئولیت و تجربه مورد نیاز، پرداختی بیشتری داشته باشید. هدف و ماهیت کسب‌وکار شما نیز می‌تواند به تعیین میزان اهمیت هر موقعیت شغلی کمک کند. به عنوان مثال، میزان پرداختی شرکتی فعال در حوزه فناوری اطلاعات به یکی از مهندسان IT خود نسبت به یک بانک به همان مهندس IT بیشتر است.
علاوه بر این، تعیین محدوده حقوق می‌تواند بر اساس نوع شغل نیز باشد. به عنوان مثال، فردی در موقعیت شغلی اجرایی معمولا بیشتر از یک فرد در موقعیت مدیریتی حقوق می‌گیرد و یک تحلیلگر ممکن است بیشتر از یک دستیار درآمد داشته باشد. اگر اندازه شرکت شما بزرگ است و تعداد کارمندان زیادی دارد، استفاده از این روش می‌تواند برای شما مفید باشد.
۳. بازار کار را بررسی کنید
از اطلاعات موجود در بازار کار برای تعیین میانگین حقوق فعلی برای موقعیتهای مشابه در شرکت خود استفاده کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از ابزار جستجوی حقوق و دستمزد اطلاعات مفیدی درباره حقوق دریافتی افراد در موقعیتهای شغلی مختلف به‌دست آورید. حتما دقت کنید که در مقایسه‌های شغلی خود منصف و دقیق باشید و نه تنها به نوع شغل بلکه به مسئولیت‌های شغلی نیز توجه کنید. همچنین، سعی کنید در مقایسه‌های خود سراغ موقعیتهای شغلی در صنایع مشابه و سازمان‌های در اندازه یکسان بروید.
۴. موقعیت خود را در بازار کار مشخص کنید
برای رقابتی ماندن در بازار باید به دنبال حداکثر پرداختی بروید، اما سعی کنید بیشتر از حداکثر پرداختی در بازار حقوق پرداخت نکنید. اینکه برنامه شما برای رقابت با دیگر سازمان‌ها چیست، به اندازه شرکت و بودجه منابع انسانی شما بستگی دارد. همان‌طور که نرخ پرداختی‌های بازار را برای موقعیتهای شغلی مختلف مقایسه و بررسی می‌کنید، به این فکر کنید که آیا بودجه شما برای مطابقت با میزان پرداختی متداول در بازار کافی است یا می‌توانید بیش از نرخ متوسط پرداخت کنید. شاید لازم باشد بودجه منابع انسانی خود را افزایش دهید تا بتوانید با دیگر سازمان‌ها رقابت کنید.
۵. محدوده حقوق ایجاد کنید
پس از ارزیابی موقعیتهای شغلی در شرکت خود و تطبیق حقوق برای هر موقعیت با میانگین فعلی بازار، می‌توانید یک ساختار اصولی برای تعیین محدوده حقوق مشخص کنید. به طور سنتی، شرکت‌ها یک رقم به عنوان حد وسط در نظر می‌گیرند و ۳۰٪ را برای تعیین حداکثر و حداقل پرداختی در نظر می‌گیرند. به این معنا که برای به‌دست آوردن حداکثر حقوق در محدوده حقوق و دستمزد برای هر موقعیت شغلی، باید رقم متوسط را در ۱.۱۵ ضرب و برای حداقل حقوق، رقم متوسط را در ۰.۸۵ ضرب کنید. به عنوان مثال، اگر حقوق متوسط ۵ میلیون تومان باشد، حداکثر آن ۵ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان و حداقل آن ۴ میلیون ۲۵۰ هزار تومان خواهد بود.
اما شما مجبور نیستید از این روش سنتی استفاده کنید. اما برای شروع بد نیست که سراغ این روش بروید و با توجه به نیازها و بودجه خود محدوده حقوق را تعیین کنید.
۶. حاشیه افزایش حقوق را در نظر بگیرید
یکی از عواملی که باید در هنگام تدوین یک ساختار مشخص برای پرداختی‌ها در سازمان در نظر بگیرید، حاشیه افزایش حقوق است. این حاشیه افزایش حقوق به درصدی گفته می‌شود که معمولا شما در سازمان به عنوان درصد افزایش حقوق سالانه در نظر می‌گیرید. وقتی کارمندی در شرکت شما ترفیع شغلی می‌گیرد، مطمئنا به دنبال این هستید که میزان حقوقی به او پرداخت کنید که نسبت به پرداختی دیگر شرکت‌ها در آن موقعیت شغلی، کمتر نباشد. اگر با در نظر گرفتن میزان بودجه، بتوانید میزان پرداختی به کارمندان را رقمی رقابتی در نظر بگیرید، می‌توانید در جذب و مذاکره حقوق و همچنین نگه‌داشت کارمندان قوی عمل کنید.
۷. پرداختی کارمندان را رقم تعیین شده در محدوده حقوق تطبیق دهید
با تعیین محدوده حقوق و دستمزد برای هر موقعیت شغلی در شرکت خود، اکنون می‌توانید میزان پرداختی کارمندان را با رقم تعیین شده در محدوده حقوق تطبیق دهید. در حالت ایده‌آل، میزان دریافتی هر کارمند باید رقم متوسط در محدوده حقوق و دستمزد باشد. اگر کارمندی کمتر از رقم حداقل در این محدوده دریافت می‌کند، باید برای او افزایش حقوق در نظر داشته باشید تا بتوانید طبق عرف بازار کار به کارمندان خود حقوق پرداخت کنید. برای کارمندانی که میزان دریافتی آنها نزدیک به رقم حداکثر در محدوده حقوق است، می‌توانید ارتقای شغلی در نظر داشته باشید و یا اینکه پاداش و مزایای دیگر را برای آنها در نظر بگیرید.
۸. بازار کار را مدام رصد کنید
تغییرات در بازار کار و اقتصاد اغلب بر میزان حقوق و دستمزد تأثیر می‌گذارند. مدام بازار کار را رصد کنید و به این توجه داشته باشید که این نوسانات در اقتصاد باعث افزایش متوسط حقوق می‌شوند. هنگامی که حقوق در بازار افزایش می‌یابد، باید مطمئن شوید که میزان پرداختی در سازمان شما نیز متناسب با پرداخت بازار کار است.
