محاسبه دستمزد و حقوق، ویژگی‌ها و بایدها و نبایدهای خاصی دارد که بیشتر شرکت‌ها از آنها برای پرداخت حقوق استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین کلمات در واژه‌نامه حقوق و دستمزد موضوع حقوق خالص و ناخالص است که در ادامه قصد داریم تا درباره این مفهوم صحبت کنیم.
حقوق ناخالص و سایر اصطلاحات فیش حقوقی
هنگامی که فیش حقوقی خود را دریافت می‌کنید، با جدولی روبه‌رو هستید که ممکن است با اصطلاحات نوشته شده در آن آشنایی نداشته باشید. مثلا ممکن است بارها دستمزد شما تحت عنوان حقوق خالص و حقوق ناخالص ذکر شود اما ندانید دقیقا تفاوت آنها چیست. در ادامه اصطلاحات مهمی که باید درباره فیش حقوقی بدانید، آمده است:
حقوق ناخالص چیست؟
حقوق ناخالص کل مبلغی است که کارمند بر اساس قرارداد یا قانون کار باید دریافت کند و هنوز هیچ مبلغی از آن کسر نشده است. حقوق ناخالص شامل حقوق پایه، مزایا (مثل اضافه کاری، حق مسکن، حق خواروبار و…) عیدی و پاداش است. این مبلغ به این دلیل «ناخالص» خوانده می‌شود که هنوز مبلغ کسورات و مالیات از آن کم نشده است. درنتیجه خالص نیست و تمام آن به کارمند تعلق نمی‌گیرد.
حقوق خالص چیست؟
بعد از آنکه از حقوق ناخالص مبلغ کسورات و مالیات کم شد، باقی مانده هر مقدار که باشد، حقوق خالص کارمند است. درحقیقت مبلغی که هر ماه به حساب کارمندان واریز می‌شود، حقوق خالص است.
حقوق مشمول مالیات
آن بخشی از حقوق ناخالص که مالیات به آن تعلق می‌گیرد، حقوق مشمول مالیات نامیده می‌شود. برای محاسبه حقوق مشمول مالیات ابتدا از حقوق ناخالص کارمندان سقف معافیت مالیاتی سالانه کسر می‌شود. سپس به مبلغ باقی‌مانده برحسب جداولی که دولت هرساله ارائه می‌کند بین ۱۰ تا ۳۰ درصد مالیات تعلق می‌گیرد.
براساس مصوبه مجلس سقف معافیت مالیاتی سال ۱۴۰۳ ، ۱۲ میلیون تومان است. درنتیجه اگر حقوق ناخالص کارمندی در این سال کمتر از ۱۲ ملیون تومان باشد، نباید مالیات پرداخت کند. برای اطلاع از میزان مالیات حقوق‌های بالاتر جدول حقوق مشمول مالیات ایران‌تلنت را مطالعه کنید.
کسورات فیش حقوقی چیست؟
مبالغی که از حقوق ناخالص کارمندان کسر می‌شود، کسورات نامیده می‌شود. کسورات فیش حقوقی شامل این موارد است:
- سهم کارمند از بیمه تامین اجتماعی
- مالیات بر حقوق
- سایر کسورات قانونی یا توافقی شامل اقساط وام، صندوق پس‌انداز، جریمه دیرکرد ورود یا کسری کار، بیمه تکمیلی، حق صندوق کارکنان و…
حق بیمه کارفرما و کارمند چقدر است؟
حق بیمه تامین اجتماعی مبلغی است که باید سهمی از آن را کارفرما و سهم دیگر را کارمند پرداخت کند. سهم کارفرما از حق بیمه شامل ۲۳% از حقوق ناخالص و سهم کارمند شامل ۷% حقوق ناخالص است. دقت کنید که عیدی و پاداش شامل بیمه نمی‌شود و فقط حقوق پایه و مزایای مستمر شغلی مثل حق مسکن و حق خواروبار در تعیین حقوق مشمول بیمه محاسبه می‌شوند.
جمع‌بندی
در این یادداشت تلاش کردیم مفهوم حقوق ناخالص، حقوق خالص و سایر اصطلاحاتی که در فیش حقوقی ذکر می‌شود را مرور کنیم. هر کارمندی باید بداند که مبلغی که به حساب او واریز می‌شود، حقوق خالص اوست و این رقم بعد از کسر مبالغی به وی داده شده است. این درحالی است که حقوق کارمندان قبل از کسر این مبالغ تحت عنوان حقوق ناخالص شناخته می‌شود. برای اطلاع از سایر تعاریف مثل کسورات، حق بیمه و حقوق مشمول مالیات، یادداشت بالا را بخوانید.
