محاسبه دستمزد و حقوق، ویژگی‌ها و بایدها و نبایدهای خاصی دارد که بیشتر شرکت‌ها از آنها برای پرداخت حقوق استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین کلمات در واژه‌نامه حقوق و دستمزد موضوع خالص و ناخالص بودن آن است که در این مقاله قصد داریم تا درباره این مفهوم در حسابداری و مالی صحبت کنیم. ابتدا درباره هر کدام از این مفاهیم به صورت مجزا صحبت کنیم و بعد به تفاوت‌های آنها خواهیم پرداخت.
حقوق ناخالص چیست؟
حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان بعد از فیلترهایی به عدد خالصی می‌رسد که به آن حقوق نهایی گفته می‌شود. اصطلاح ناخالص به درآمدی گفته می‌شود که از آن هیچی کم نشود و بعد از گذر از چندین فیلتر به دست کارگر و کارمند می‌رسد.
به این معنا که شخص حقوق بگیر قبل از کسرهای قانونی مانند مالیات، بیمه و موارد دیگر حقوق ناخالص را دریافت می‌کند.
برای مثال فردی که در هر ساعت ۵۰۰۰ تومان درآمد دارد و ۳۰ ساعت کار می‌کند، پرداخت ناخالص او ۱۵۰ هزار تومان خواهد بود. کسورات قانونی که باعث کسر حقوق می‌شود شامل موارد زیر می‌شود:
- کسر مالیات بر درآمد که این بخش برای حقوق بیش از ۳ میلیون تومان در ماه اعمال می‌شود (البته برخی شرکت‌ها حقوق وزارت کار را پرداخت می‌کنند و به همین دلیل مالیات را از روی حقوق کسر نمی‌‌کنند)
- کسر حق بیمه ماهانه تامین اجتماعی
- کسر حق بیمه تکمیلی کارمند برای خود و اعضای خانواده
- کسر مبلغ استفاده از برخی از مزایا و امکانات رفاهی داخل شرکت
- کسر جریمه تاخیر ورود خروج
- کسر پرداختی وام یا مساعده
- کسر مبلغی برای صندوق‌های کارکنان
حقوق خالص چیست؟
حقوق خالص،ِ آن مبلغی است که کارمند و کارگر بعد از کسر دریافت می‌کند و همان عددی است که در بخش مبلغ دریافتی کارمند و فیش حقوقی می‌آید. فیش حقوقی کارمندان معمولا شامل مواردی مشترک است که این موارد می‌تواند به شرح زیر باشد.
حقوق خالص
این رقم وجهی است که کارگر یا کارمند از کارفرما دریافت می‌کند و بعد از کسر مواردی از حقوق ناخالص به دست می‌آید و در فیش حقوقی معمولا یک بخش با این نام وجود دارد.
حقوق ناخالص
شامل حقوق مستمر برای هر ماه، پاداش‌ها و مزایای نقدی و غیر نقدی می‌شود که ممکن است هم به صورت مستمر و هم به صورت غیر مستمر به کارمند پرداخت شود. این مبلغ نیز به صورت واضح در فیش حقوقی کارمند آورده می‌شود.
حقوق مشمول مالیات
در این بخش از فیش حقوقی، مبلغی که بعد از محاسبه مالیات بر درآمد حقوق به دست می‌آید، گذاشته می‌شود.
کسور
این بخش کسور حقوق که شامل اقلامی مانند مالیات، اقساط وام بانکی، حق عضویت در صندوق‌ها و مواردی از این دست، انواع بیمه، جریمه دیرکرد و همچنین دیگر جریمه‌ها می‌شود. در فیش حقوقی چندین ستون برای قرار دادن این موارد گذاشته می‌شود.
حق بیمه کارفرما و کارمند
در این بخش از فیش حقوق سهم بیمه کارمند و همچنین کارفرما آورده می‌شود.
