مدیران محصول و مدیران پروژه اغلب با هم کار می‌کنند و نقش‌های کاملا متمایزی از یکدیگر دارند. یک مدیر محصول چشم‌انداز، اهداف و مسیر تجاری یک محصول را تعیین می‌کند و یک مدیر پروژه برای تحقق این اهداف، پروژه‌ها را هدایت می‌کند. بنابراین اگر مدیر محصول یک «متفکر استراتژیک» باشد، مدیر پروژه بیشتر یک «اجرا کننده ماهر» است.
برای درک تفاوت‌های مدیریت محصول (product-management) و مدیریت پروژه (project-manager) شاید بهتر باشد محصولات را از پروژه‌ها متمایز کنیم؛ محصول به هر خدمت یا کالایی گفته می‌شود که یک سازمان برای پاسخگویی به نیاز مشتری ایجاد می‌کند. محصول می‌تواند فیزیکی، مانند مبلمان یا لباس، یا دیجیتال، مانند یک نرم‌افزار، یا یک وب‌سایت باشد. از سوی دیگر، پروژه مجموعه‌ای از وظایف است که برای دستیابی به یک نتیجه مشخص، تعریف و اجرا می‌شود. هدف یک پروژه می‌تواند ایجاد یا نگهداری یک محصول باشد؛ مانند ساختن یک خانه، یا ارائه یک به‌روزرسانی نرم‌افزار جدید.
از آنجایی که مدیران محصول اغلب با مدیران پروژه همکاری مستقیم دارند، درک تمایزهای این دو و شناخت وظایف هر کدام، اقدامی مهم در مسیر شغلی مدیر محصول به شمار می‌رود. ضمن اینکه کارفرمایان برای استخدام مدیر محصول باید از آگاهی و تجربه شما در همکاری با مدیران پروژه نیز مطمئن شوند. در این مقاله تفاوت‌های عمده بین این دو گروه شغلی را بررسی کرده‌ایم:
مدیر محصول دقیقا چه وظایفی برعهده دارد؟
مدیر محصول از ابتدای چرخه عمر تا پایان یک محصول، مسئولیت آن را بر عهده دارد. این یعنی آنها چشم‌انداز یک محصول را ترسیم و تمام به‌روزرسانی لازم را هدایت می‌کنند و مطمئن می‌شوند که محصول تا زمانی که در بازار ارائه می‌شود، نیازهای مشتری را برآورده می‌کند. برخلاف مدیریت پروژه، مدیریت محصول معمولا شروع و پایان مشخصی ندارد.
در سازمان‌های بزرگ‌تر، مدیران محصول می‌توانند یک تیم محصول کامل را مدیریت کنند اما در سازمان‌های کوچک‌تر، یک مدیر محصول ممکن است کارهای عملی بیشتری مانند تحقیقات بازار یا حتی مدیریت پروژه را نیز انجام دهد. به طور کلی، یک مدیر محصول این مسئولیت‌ها را برعهده دارد:
- معیارهای کلیدی برای موفقیت محصول را تعریف می‌کند.
- نیازهای مصرف‌کننده را به درستی درک می‌کند و آنها را به تیم محصول منتقل می‌کند.
- برای توسعه و اجرای استراتژی محصول با تیم‌های دیگر مانند فنی، طراحی و بازاریابی همکاری می‌کند.
- راه‌هایی برای بهبود یا رشد یک محصول را از طریق تجزیه و تحلیل بازار پیدا می‌کند.
- عملکرد محصول را به طور کامل زیر نظر دارد و رصد می‌کند.
- ویژگی‌های محصول جدید را آزمایش و نظارت می‌کند.
- محصولات رقبا را زیر نظر دارد و آنها را تجزیه و تحلیل می‌کند.
مدیر پروژه دقیقا چه وظایفی برعهده دارد؟
مدیر پروژه از ابتدا تا انتها بر پروژه‌ها نظارت می‌کند. این پروژه‌ها مجموعه‌ای از وظایف هستند که برای دستیابی به یک هدف خاص طراحی شده‌اند. پروژه‌ها می‌توانند بزرگ باشند، مانند ساختن یک ساختمان جدید، یا کوچک مانند راه‌اندازی یک نرم‌افزار تخصصی. مدیر پروژه فردی است که این پروژه‌ها را با ایجاد تیم‌ها، تعیین زمانبندی، مدیریت بودجه و برقراری ارتباط با ذی‌نفعان، تا زمانی که هر پروژه تکمیل شود، برنامه‌ریزی می‌کند. به طور کلی در مدیریت پروژه برخلاف مدیریت محصول یک شروع و پایان کاملا مشخص برای یک پروژه وجود دارد. مدیران پروژه به طورکلی این کارها را انجام می‌دهد:
- تعیین جدول زمانی و برآورد بودجه بر اساس اهداف تعریف شده
- همکاری و ارتباط گسترده با مدیران ارشد و ذی‌نفعان پروژه
- ایجاد و نگهداری فرایندها برای تغییرات در پروژه
- کار با نرم‌افزار‌های مدیریت پروژه برای پیگیری وظایف و برنامه زمانبندی
- اطمینان حاصل کردن از اینکه تیم‌ها به خوبی با هم همکاری می‌کنند و با انگیزه و طبق برنامه باقی می‌مانند.
مدیران محصول و مدیران پروژه چطور با هم کار می‌کنند؟
مدیران محصول و مدیران پروژه اغلب با هم کار می‌کنند. اما این همکاری به چه شکلی انجام می‌گیرد؟ برای درک بهتر موضوع بهتر است با یم مثال توضیح دهیم:
یک شرکت فروش آنلاین مبلمان را در نظر بگیرد. آنها می‌خواهند اپلیکیشنی راه‌اندازی کنند که مشتریان بتوانند از آن برای بازدید محصولات در گوشی‌های هوشمند استفاده کنند. این شرکت ممکن است یک مدیر محصول را به عنوان مسئول توسعه این برنامه استخدام کند. مدیر محصول اهداف برنامه را تعریف می‌کند، تصمیم می‌گیرد که چه ویژگی‌هایی باید در آن باشد، تیمی از توسعه‌دهندگان محصول را سازماندهی می‌کند و تمام چالش‌های ایجاد شده برای یک محصول با کیفیت را برطرف می‌کند.
سپس ممکن است شرکت یک مدیر پروژه استخدام کند تا این اهداف را به واقعیت تبدیل و اجرایی کند. فرض کنید مدیر محصول تشخیص می‌دهد که افراد دوست دارند قبل از خرید با اعضای خانواده صحبت کنند و می‌خواهد این موضوع را به بخشی کلیدی از برنامه تبدیل کند. مدیر پروژه تیمی تشکیل می‌دهد که به ویژگی جدید اختصاص داده شده و همچنین برنامه‌ای برای تولید تنظیم می‌کند و مطمئن می‌شود که تیم پروژه را به موقع و در حد بودجه درنظر گرفته شده، تکمیل می‌کند.
تفاوت نرم‌افزار مدیریت محصول و مدیریت پروژه
نرم افزار مدیریت محصول و نرم افزار مدیریت پروژه ابزارهای کاملا متفاوتی هستند که برای کمک به رفع نیازهای مختلف کسب‌و‌کار طراحی شده‌اند. نرم افزار مدیریت محصول به مدیران محصول کمک می‌کند تا استراتژی محصول را سازماندهی و توسعه دهند. نرم افزار مدیریت پروژه به مدیران پروژه (و سایر مسئولین ساخت محصول) کمک می‌کند تا اجرای استراتژی‌ها را پیگیری کنند.
شرح شغل مدیریت پروژه چیست؟
بسیاری از مدیران پروژه مسئول برنامه‌ریزی چگونگی اجرای پروژه هستند و هر عنصر پروژه را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند بهترین منابع به مناسب‌ترین وظایف اختصاص داده شده است. اغلب این شامل تعیین هزینه واقعی پروژه می‌شود تا بتوان یک بودجه واقعی تنظیم کرد. مدیران پروژه معمولا با بخش‌های مختلف از جمله طراحی، معماری، مهندسی، آزمایش، تضمین کیفیت و عملیات، همکاری می‌کنند و برنامه‌ریزی کلی پروژه را بر عهده دارند. و حتی در برخی موارد، این ممکن است به مرحله عرضه به بازار نیز گسترش یابد و شامل برنامه‌های راه‌اندازی، فعالیت‌های بازاریابی، آموزش و ارائه به تیم فروش و پایگاه مشتریان هم باشد.
هنگامی که کارها در حال انجام است، مدیران پروژه پیشرفت تمام فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده را پیگیری و به طور مداوم بررسی می‌کنند تا ببینند آیا تاخیر (یا اتمام زودهنگام) وجود دارد یا خیر و بر اساس آن برنامه یا تخصیص منابع را تنظیم می‌کنند. مدیران پروژه همچنین باید وضعیت پروژه را اعلام کنند و در صورت لزوم به ذی‌نفعان مختلف پروژه گزارش دهند. این معمولا از طریق اسناد (به‌عنوان مثال، به‌روزرسانی طرح‌های پروژه)، به‌روزرسانی‌های کتبی وضعیت، و جلسات حضوری/مجازی رخ می‌دهد.
مهارت‌های مدیران محصول و پروژه
برای روشن شدن و تشریح بیشتر تفاوت‌های بین مدیران محصول و مدیران پروژه، بیایید بررسی کنیم که هر کدام مسئول چه چیزی هستند، موفقیت آنها چگونه اندازه‌گیری می‌شود و مهارت‌هایی که برای موفقیت نیاز دارند، شامل چه مواردی می‌شوند:
مدیران محصول هرگز در وسعت دامنه مهارت‌های مورد نیاز برای انجام کارشان کوتاهی نمی‌کنند. این نقش مستلزم ترکیبی منحصر به فرد از زیرکی تجاری، توجه به جزئیات، هوشمندی در فروش، مهارت‌های بازاریابی و درک مسائل فنی است که کمتر شغل دیگری به آن نیاز دارد. تفکر انتقادی، اولویت‌بندی و ترکیب منابع اطلاعاتی مختلف نیز مهارت‌های ضروری مدیریت محصول هستند. آنها باید به متخصصان حوزه محصول خود تبدیل شوند تا فضای رقابتی را درک کنند و با مشتریان، کاربران و مشتریان بالقوه گفتگوهای روشنگرانه و کارآمد داشته باشند.
مدیران پروژه به مجموعه‌ای متنوع از مهارت‌ها برای پیشرفت در نقش خود نیاز دارند. آنها اغلب نیاز به مهارت‌های برنامه‌ریزی، مذاکره، مدیریت ریسک‌ها، کنترل هزینه‌ها و رهبری جلسات موثر و کارآمد، دارند. چیزی که در هر دو نقش مشترک است، نیاز به سازماندهی عالی، مهارت‌های ارتباطی و ارائه است. هر دو نوع PM باید درک بالایی از محصول خود داشته باشند و نگرانی‌های ذی‌نفعان پروژه را درک کنند. همچنین هریک از آنها باید توانایی انتقال واضح، ساده و مختصر اطلاعات را داشته باشند.
موفقیت مدیران محصول و پروژه چطور سنجیده می‌شود؟
قضاوت درباره موفقیت مدیران محصول و مدیران پروژه می‌تواند کمی دشوار باشد، زیرا هیچ یک از این نقش‌ها نمی‌توانند کارها را به صورت انفرادی اجرا کنند و به شدت به افراد دیگر متکی هستند. اما موفقیت، پیشرفت و شکست هر کدام را می‌توان و باید سنجید.
عملکرد مدیران محصول، معمولا بر اساس معیارهای موفقیت خود محصول اندازه‌گیری می‌شوند. این معیارها می‌توانند معیارهای درآمد محور یا معیارهای مبتنی بر استفاده محصول باشند. همچنین ممکن است اهداف خاص‌تری نیز وجود داشته باشد، مانند به دست آوردن جای پایی در یک بازار هدف کلیدی یا راه‌اندازی یک بازار جدید و گسترش خط محصول.
اندازه‌گیری مدیریت پروژه کمی بیشتر تحت کنترل خود مدیران پروژه است. از آنجایی که آنها برنامه‌ریزی و پروژه‌ها را مدیریت می‌کنند، در نهایت مسئول این هستند که آنچه خواسته شده به موقع تحویل داده شود و الزامات اساسی را برآورده کند. اما اگر از آنها خواسته شود چیزی بسازند که نهایتا مناسب بازار نباشد، اگر به طور کامل و به موقع تحویل داده شود، نمی توان آنها را سرزنش کرد.
بنابراین آنها بر اساس توانایی‌شان برای توسعه به موقع و با بودجه مناسب، مورد قضاوت قرار می‌گیرند. این شامل ایجاد و پایبندی به برنامه‌ها، اقدامات کیفی برای اطمینان از اینکه آنچه ارائه می‌شود مطابق با الزامات است، می‌شود. رضایت ذی‌نفعان از محصول نهایی و مدیریت کلی پروژه نیز می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، از جمله: ارتباطات، استراتژی‌های برنامه‌ریزی و استفاده بهینه از منابع.
