اسکرام مستر اسم عجیبی است و شاید بیشتر شبیه به اسم بازی باشد، اما در واقع یک کار جدی است که با رهبری تیمها و مدیریت ارتباط بسیار نزدیک دارد. اسکرام مستر مسئول اطمینان از فرآیند دقیق اسکرام در طول یک چابک (agile) است. آنها چارچوب اسکرام را در کنار هم نگه می‌دارند و فرایند مدیریت، کار گروهی و انجام کارها در پروژه را برای سازمان، مالک محصول و تیم اسکرام آسان می‌کنند.
مفهوم اسکرام، چارچوبی است که به تیمها اجازه می‌دهد تا پروژههای پیچیده را در دست بگیرند و با در ارتباط بودن نزدیک با مشکلات در پروژه، در نهایت محصولی با کیفیت و باارزش ارائه دهند. این یک روش ساده، مستقیم و آسان برای برنامه ریزی پروژه است. محوریت اصلی این روش بازخورد مستمر و تشویق کارکنان و اعضای تیم است، که با همین روش است که می‌تواند همان چیزی را به وجود آورد که مشتری می‌خواهد.
از آنجایی که اسکرام مزیت بسیاری برای هر کسب و کاری دارد، به همین خاطر نیز روز به روز به محبوبیت آن افزوده می‌شود. اما اسکرام مستر به معنای واقعی کلمه چیست و شخصی با این عنوان شغلی در شرکت‌ها چه کاری انجام می‌دهد؟
اسکرام چیست؟
در سال ۱۹۹۰ مفهوم اسکرام برای اولین توسط جف ساترلند و کن اسچوابر معرفی شد. در حقیقت این اسم از ورزش راگبی گرفته شده است. اسکرام در راگبی به این صورت است که تیم دور هم حلقه می‌زنند و با تلاش هم توپ را به سمت پایین زمین هدایت می‌کنند تا برنده بازی شوند. در واقع می‌توان به این نتیجه رسید که اسکرام به معنای تلاش همگانی در تیم برای موفقیت است.
اسکرام مستر چیست؟
همان‌طور که از عنوان آن مشخص است، اسکرام مستر (Scrum Master)، استاد در اسکرام کردن است که در واقع اطمینان حاصل کردن از این است که در پروژه‌ها تمام چارچوب‌های اسکرام دنبال شود. اسکرام مجموعه‌ای از موازین و آئین‌هایی است که باید در پروژه‌ها رعایت شود و اسکرام مستر با هر یک از اعضای تیم همکاری می‌کند تا تیم را در چارچوب اسکرام راهنمایی و مربیگری کند.
اسکرام مستری حرفه‌ای است که با استفاده از تکنیک‌های مدیریت پروژه‌ها، یک تیم را در طول پروژه چابک (agile) هدایت می‌کند. در واقع شخصی با این موقعیت شغلی در روند انجام کارها در پروژه دخالتی ندارد، اما به طور مستقیم بر روی انجام کارها توسط اعضای تیم نظارت دارد و تجربیات خود را با آنها در میان می‌گذارد.
شرح شغل اسکرام مستر
در دنیای ایده آل در مدیریت پروژههای چابک (agile)، تیم، فرایندها و ابزارهای خود را مدیریت می‌کند. اما با این حال، بسیاری از تیمها اغلب به اسکرام مستر نیاز دارند تا بتوانند در روند کار تیمی به او تکیه کنند. در روند کارها زمان زیادی طول می‌کشد تا تقسیم وظایف صورت بپذیرد و افراد با کارهای خود آشنا شوند.
اسکرام مستر یک چارچوب چابک برای توسعه پروژههای پیچیده، که اغلب توسعه نرم افزار است، ارائه می‌دهد. در روش مدیریتی پروژه چابک از چرخه‌های توسعه کوتاه، به نام اسپرینت (محدوده‌ی زمانی با هدف یا اهداف کوتاه مدت) استفاده می‌شود که منجر به بهبود مستمر یک محصول یا خدمات می‌شود. چارچوب‌های بسیاری برای مدیریت پروژههای چابک وجود دارد که اسکرام یک گزینه محبوب برای این مدل پروژه‌ها به شمار می‌آید. این روش بسیار مشارکتی است و نیاز به فرآیندهای کارآمد دارد و نتایج فرآیند به تخصص اسکرام مستر بستگی دارد.
شاید در شرکت‌هایی که به فناوری و تکنولوژی ربط دارند، موقعیت شغلی اسکرام مستر بیشتر دیده شد، اما این شغل را می‌توان در انواع صنایع و در همه نوع شرکتی در سراسر جهان یافت.
فرصت های شغلی برای اسکرام مستر
وظایف و مسئولیت‌های اسکرام مستر
اسکرام مستر می‌تواند در صنایع و محیط‌های کاری مختلفی کار کند و وظایف و مسئولیت‌های آنها ممکن است متفاوت باشد. بسته به محل کار، ممکن است خود را در نقش تسهیل کننده کارها، مربی یا مدیر پروژه ببینید. وظایف آنها اغلب روز به روز متفاوت است، اما در نهایت کارهای مشترکی دارند که عبارت‌اند از:
- رهبری جلسات روزانه، بررسی‌ها و سایر جلسات مربوط به پروژه
- حمایت از اعضای تیم در انجام وظایف خود
- آموزش تیم بر اساس اصول و بهترین شیوه‌های scrum
- به وجود آوردن امکان بحث آزاد و حل تعارض در تیم
- شناسایی و حل مشکلات در پروژه و تیم
- به روز رسانی فعالیت‌ها در ابزارهای مدیریت پروژه
مهارت‌های اسکرام مستر
اسکرام مسترها معمولا دارای مهارت‌های مشترکی در محیط کار هستند. این که به تازگی کار خود را در این حوزه شروع کرده باشید و یا در حال پیشرفت در زمینه اسکرام مستری باشید، ایجاد این مهارت‌ها به شما این قدرت را می‌دهد که تیم خود را به بهترین شکل ممکن هدایت کنید. همچنین این مهارت‌ها به شما در به دست آوردن فرصت های شغلی برای اسکرام مستر کمک خواهد کرد.
- مهارت حل مسئله به شما کمک می‌کند تا پروژههای پیچیده را پیش ببرید.
- سازگاری شما را قادر می‌سازد تا در صورت لزوم تغییراتی را ایجاد کنید تا به بهترین نتیجه ممکن برسید.
- مهارت‌های انگیزشی شما را قادر می‌سازد تا بهترین‌ها را در تیم خود برای بهبود بهره‌وری به نمایش بگذارید.
- مهارت‌های ارتباطی به شما این امکان را می‌دهند که به طور مؤثر با اعضای تیم و ذینفعان همکاری کنید.
- مهارت‌های سازمانی به شما کمک می‌کند تا چندین کار، جلسات، منابع و اولویت‌ها را مدیریت کنید.
برخی از مهارت‌ها به صورت ذاتی در انسان وجود دارند، اما برخی را باید یاد گرفت. برای یادگیری این مهارت‌ها ابتدا باید فهمید که به این حوزه علاقه دارید یا خیر و اصلا ذات تیم گردانی در شما وجود دارد یا خیر. تست MBTI به شما کمک می‌کند تا با این جنبه از خود آشنا شوید و ببینید که در میان مشاغل مناسب شما، مشاغل مدیریتی نیز وجود دارند یا خیر.
چالش های اسکرام مستر
نقش اسکرام مستر در یک تیم بسیار متفاوت از نقش یک مدیر پروژه سنتی است که روش کار سلسله مراتبی را دنبال می‌کند. اسکرام مستر به معنای سنتی یک رهبر نیست و بیشتر یک تسهیل کننده کار برای افراد تیم است که در کار نیز، خود را هم سطح با دیگر افراد تیم قرار می‌دهد.
نقش اسکرام مستر یک نقش غیرقابل انکار و چالش برانگیز است و حتی باتجربه‌ترین اسکرام مسترها نیز گاهی اوقات به سختی می‌توانند با فشار کاری کنار بیایند! برخی از چالش‌هایی که هر اسکرام مستر در کار خود با آن مواجه می‌شود، شامل موارد زیر می‌شود:
- مشکل در حفظ حداکثر زمان برای انجام کارها
- نقش او در تیم که معمولا به عنوان رهبر و مدیر به شمار نمی‌آید
- عدم حمایت از درخواست‌ها از سمت مدیر ارشد
- عدم انجام درست جلسات چابک
- تضاد بین تیم‌های چابک و سلسله مراتبی
- عدم آموزش روش، تیم و پروژههای چابک در تیمها
- عدم تفاهم بین تیم‌های چابک و ذینفعان
- مدیریت تغییرات در حوزه کاری خود
- رابطه ناسالم با مدیر محصول
- انجام وظایف مدیر در زمان انجام وظایف اسکرام مستری
- مدیریت تیمها
- ترس از شفاف بودن
- مشکلات و فعالیت‌های تیم در مقابل عملکردهای فردی
- انتظارات متفاوت از اسکرام مستر در برابر مدیر
- پیدا کردن راه حل سریع برای مشکلات
- کمبود فضا
- نادیده گرفتن جلسات
- غیبت مدیران محصول در زمان جلسات
- کار بر روی چندین تیم
- مقابله با محدودیت‌ها
اسکرام مستر در تیمی که دچار چالش شده و کارها به هم گره خورده، نقش محوری ایفا می‌کند. آنها برای غلبه بر همه موانع و دستیابی به اهداف تعیین شده به ترکیب کاملی از مهارت‌ها، دانش و مهارت‌های نرم نیاز دارند. توانایی غلبه بر همه این چالش‌ها با تجربه همراه است و آموزش و گواهینامه‌های مورد نیاز، به آنها در دستیابی به این مهارت‌ها کمک می‌کند.
چگونه اسکرام مستر شویم؟
راه تبدیل شدن به اسکرام مستر چیست؟ آسان‌ترین راه برای تبدیل شدن به اسکرام مستر گرفتن گواهینامه و گذراندن دوره است. در این دوره‌ها به خوبی به افراد متقاضی راه‌های تبدیل شدن به اسکرام مستر حرفه‌ای را یاد می‌دهند.
در این دوره‌ها فرد با اصول چارچوب اسکرام آشنا می‌شود و همچنین با نقش‌ها در تیم و قوانین و سایر شرایط و رویه‌های اسکرام آشنا می‌شود.
داشتن چنین گواهینامه‌ای علاوه بر تجربه کار در دنیای واقعی، Master را در موقعیتی قرار می‌دهد که از حرفه خود در بسیاری از صنایع استفاده کند. گراهینامه PSM و آزمون آن مقصد نهایی شما در اسکرام مستری است و در این میان داشتن گواهینامه PSM نشان دهنده میزان شناخت و درک روش اسکرام در فرد است. برای دریافت گواهی حتما نیازی به گذراندن دوره و کلاس در آموزشگاه‌ها و به صورت آنلاین نیست، اما در نهایت شرکت در آزمون رسمی برای گرفتن گواهینامه الزامی می‌باشد.
مدت زمان امتحان ۶۰ دقیقه است و در این مدت باید به سؤالات چند گزینه‌ای و تشریحی پاسخ داده شود. برای قبولی در این آزمون باید ۸۵ درصد از سؤالات را به درستی پاسخ دهید. هزینه شرکت در این آزمون ۱۵۰ دلار است و در صورت عدم قبولی باید دوباره هزینه آن را پرداخت کنید تا دوباره در آزمون شرکت کنید. سؤالات این آزمون به چهار دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
- Scrum Framework
- Scrum Theory
- Cross-functional and self-organized teams
- Coaching and facilitation
مدرک اسکرام مستر چیست؟
مدرک اسکرام مستر گواهینامه PSM است که این گواهینامه را به طور رسمی سایت scrum.org ارائه می‌دهد. برای اخذ این مدرک نیازی به حضور در دوره آموزشی نیست و افراد می‌توانند به صورت خودخوان خود را برای حضور در آزمون آماده کنند. برای حضور در این آزمون و گرفتن مدرک اسکرام مستر باید از سایت scrum.org وچر حضور در آزمون را خریداری و دریافت کنید.
این مدرک برای کسانی که به دنبال مدیریت پروژه و همچنین مدیریت محصول هستند، بسیار عالی است و می‌توانند از آن در ساخت رزومه خود استفاده کنند و خب می‌تواند برگ برنده‌ای در زمان استخدام باشد.
منابع یادگیری
برای اینکه بتوانید در این حوزه موفق شوید و به گواهینامه و مدرک اسکرام مستری دست پیدا کنید، باید ابتدا خود با مطالعه در این حوزه قوی کنید و سپس با تمرین، تجربه خود در اسکرام را افزایش دهید. برای مطالعه شما برخی از مهم‌ترین منابع را عنوان خواهیم کرد که می‌توانید به آنها مراجعه کنید. برخی از این منابع ممکن است انگلیسی باشند و شما به سطح زبان انگلیسی خوب و عالی برای مطالعه آنها نیاز دارید. البته که خود این حوزه نیز نیاز به سطح زبان انگلیسی بالا نیاز دارد، چرا که باید خود را در زمینه اسکرام آپدیت کنید و بدون مهارت زبان انگلیسی ممکن نیست.
- اصول و روش کاربردی اسکرام (جلد ۱ و جلد ۲)
- Essential Scrum: A Practical Guide to the Most Popular Agile Process
- Agile Project Management with Kanban
- Agile Project Management with Scrum
- The Scrum Guide
- Scrum Insights for Practitioners
- The Scrum Master Training Manual
- اسکرام و اکس‌پی ساده شده
- لغت‌نامه اسکرام
اینها کتاب‌هایی است که شما را با مفهوم اسکرام مستری آشنا می‌کنند. اما برای اینکه بتوانید در آزمون نیز موفق عمل کنید، نیاز به منابعی دارید. منابع پیشنهادی ما عبارت‌اند از:
در موارد عنوان شده بالا، شما نمونه سؤالات این آزمون را مشاهده خواهید کرد و می‌توانید مهارت پاسخ دادن خود به این سؤالات را آزمایش کنید.
مدرک اسکرام به شما کمک می‌کند تا فرصت‌های شغلی بیشتری برای اقدام داشته باشید. اسکرام به عنوان یکی از روش‌های مهم و اصلی در روش مدیریت چابک تیمها مورد استفاده قرار می‌گیرد و بازار کار خوبی برای کسانی که با این مفهوم به طور کامل آشنایی دارند، به وجود آورده است.
