یکی از اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین مسائلی که هر کسب‌وکاری با آن روبه‌رو می‌شود، پرداخت حقوق کارمندان آن کسب‌وکار است. محاسبه حقوق کارمندان پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. به دلایل مختلفی ممکن است مبلغ حقوق افراد در ماه‌های مختلف کمی متفاوت باشد. در نتیجه افراد در پایان هر ماه فرمی دریافت می‌کنند که با نام فیش حقوقی شناخته می‌شود. در فیش حقوقی که به دست کارمندان می‌رسد، ریز جزئیات دریافتی آنها نوشته شده است. بنابراین بهتر است تا همه کارمندان و کارفرمایان با اصطلاحات فیش حقوقی آشنا باشند.
محاسبه حقوق به چه چیزهایی بستگی دارد؟
برای محاسبه حقوق کارمندان، به طور معمول ساعت کاری آنها در نظر گرفته می‌شود. در بسیاری از اوقات برای کارمندان یا کارگرها یک حقوق ثابت به‌عنوان حقوق پایه در نظر گرفته می‌شود. حقوق پایه برای گروه‌های شغلی مختلف متفاوت است. اما فارغ از مقدار حقوق پایه مبالغی به دلایل مختلف به حقوق افراد اضافه می‌شود. موارد مختلفی از حق عائله‌مندی گرفته تا حق اولاد، وام و پاداش باعث افزایش مبلغ حقوق می‌شوند. به‌علاوه مبالغی تحت عنوان بیمه، تأخیر در ورود یا غیبت وجود دارد که در مجموع با نام انواع کسورات حقوق و مزایا از حقوق افراد کم می‌شود.
به طور معمول شرکت‌ها بخشی به‌عنوان امور مالی یا حسابداری دارند که مسئولیت محاسبه حقوق تمام کارمندان را برعهده دارد. متولیان امور مالی معمولا از فرمول‌های دقیقی برای محاسبه حقوق افراد استفاده می‌کنند. در این فرمول‌ها عیدی، سنوات، اضافه‌کاری، شب‌کاری، نوبت‌کاری، حق اولاد، حق عائله‌مندی، حق مسکن، تعطیل‌کاری، پاداش و کسوراتی مانند بیمه و غیبت به‌صورت دقیق محاسبه می‌شوند. تمام این موارد از اصطلاحات فیش حقوقی هستند و در فیش حقوقی مشخص می‌شوند.
اگر قرار است به‌عنوان کارمند یا کارگر در جایی کار کنید و قصد بستن قرارداد دارید حتما درباره هرکدام از این موارد و نحوه محاسبه آنها سؤال بپرسید تا قرارداد خود را آگاهانه امضا کنید. برای مثال برخی شرکت‌ها عیدی و سنوات را در پایان سال محاسبه می‌کنند و برخی دیگر این موارد را تقسیم کرده و به‌صورت ماهانه پرداخت می‌کنند. البته بسته به نوع کار عده‌ای از کارفرمایان هم سنوات را در پایان قرارداد و زمان تسویه حساب با پرسنل پرداخت می‌کنند.
چطور فیش حقوقی طراحی کنیم؟
اگر کارفرما هستید و قصد دارید برای کارکنان خود فیش حقوقی بسازید، قبل از هر چیز باید با قانون کار و تمام موارد دخیل در حقوق و دستمزد کارمندان آشنا باشید. بعد از آن می‌توانید فرمول محاسبه هرکدام از اصطلاحات فیش حقوقی و موارد حقوق و مزایای مانند حق جذب، حق مأموریت و بن خواروبار را به دست بیاورید. فرمول کسورات حقوق مانند مساعده و وام را هم پیدا کنید.
حالا می‌توانید از نرم‌افزار اکسل برای ساخت فیش حقوق استفاده کنید. البته اکسل یکی از کاربردی‌ترین نرم‌افزارها است که امکانات بسیاری را برای حسابداری در اختیار شما قرار می‌دهد، اما برای شرکت‌هایی با تعداد کارمندان زیاد، نرم‌افزار اکسل با محدودیت‌هایی همراه است. در نتیجه به جز اکسل نرم‌افزارهای اختصاصی حقوق و دستمزد وجود دارند که به شما در ساخت فیش حقوقی کمک می‌کنند.
برای انتخاب بهترین نرم‌افزار حقوق و دستمزد، بهترین کار این است که به نیازی که در شرکت خود دارید توجه کنید و نرم‌افزاری را انتخاب کنید که امکاناتی متناسب با نیاز شرکت شما در اختیار شما قرار دهد. برای این کار شاید لازم باشد چند نرم‌افزار را آزمایش کرده و بهترین آنها را انتخاب کنید.
نکاتی درباره اصطلاحات فیش حقوقی برای کارمندان
اگر قرار است به‌صورت رسمی با بیمه و مزایایی که حق شماست، در جایی مشغول به کار شوید، باید از مهم‌ترین قوانین تامین اجتماعی برای کارمندان آگاه باشید. قبل از آنکه وارد کاری شوید، ببینید کارفرما چه مزایایی برای شما در نظر می‌گیرد. آیا مزایایی مانند هزینه ایاب‌وذهاب به شما تعلق می‌گیرد؟ عیدی و سنوات چگونه محاسبه می‌شود؟ اضافه‌کاری یا تعطیل‌کاری چطور محاسبه می‌شود؟ چه کسری‌هایی ممکن است به حقوق شما وارد شود و این کسری‌ها چگونه محاسبه می‌شوند؟
موقع امضای قرارداد دقت کنید که برای نوع کاری که انجام می‌دهید چه نوع قراردادی مناسب است. بهتر است تمام جزئیاتی که برای شما مهم است در قرارداد شما ذکر شود. در این صورت قبل از دریافت اولین فیش حقوقی، می‌دانید که با چه مواردی روبه‌رو خواهید شد.
برخی از مهم‌ترین اصطلاحات فیش حقوقی
حق اولاد: مبلغی است که کارفرما باید به کارمندان خانم یا آقایی که فرزند دارند بپردازد. حق اولاد، مبلغ ثابتی است که به‌ازای هر فرزند پرداخت می‌شود و به افرادی تعلق می‌گیرد که حداقل دو سال سابقه بیمه داشته باشند.
حق عائله‌مندی: این حق معمولاً در شغل‌های دولتی داده می‌شود. کمک‌هزینه عائله‌مندی مبلغی است که به‌صورت ماهیانه به افراد شاغل متأهل داده می‌شود.
فوق‌العاده جذب مناطق محروم: مبلغی است که به افرادی که در مناطق محروم خدمت می‌کنند پرداخت می‌شود.
سنوات: مبلغی است که بر اساس حقوق سال قبل و با توجه به نتایج ارزشیابی سالانه تعیین شده و پرداخت می‌شود.
حق مسکن: مبلغی است که توسط شورای عالی کار تعیین شده و به‌عنوان کمک‌هزینه مسکن به کارگران و کارمندها تعلق می‌گیرد.
حقوق خالص چیست؟
حقوق خالص یا مبلغ خالص دریافتی یکی از اصطلاحات فیش حقوقی است. این عدد درواقع اولین بخشی است که هر کارمند به آن نگاه می‌کند. زیرا این عدد مقدار حقوق دریافتی خالص و دقیق کارمند در پایان ماه را نشان می‌دهد. برای محاسبه حقوق خالص ابتدا باید حقوق ناخالص خود را محاسبه کنید. حقوق ناخالص شامل حقوق پایه شما به‌علاوه تمام مزایای دریافتی شما است.
البته حقوق خالص شما عدد کمتری خواهد بود، زیرا از حقوق ناخالص شما مبلغی برای بیمه کسر می‌شود. به‌علاوه اگر در طول ماه مساعده دریافت کرده باشید یا غیبت‌های غیر مجاز داشته باشید یا وامی گرفته باشید، مبالغی هم به خاطر آنها از حقوق شما کم می‌شود. در نهایت با کم کردن این مبالغ از حقوق ناخالص حقوق خالص شما به دست می‌آید.
- بیشتر بخوانید: راهنمای حقوق خالص و ناخالص
سؤالات متداول مربوط به اصطلاحات فیش حقوقی
- آیا در فیش حقوقی می‌توان مواردی مانند حق عائله‌مندی و حق مسکن را دید؟ بله؛ در فیش حقوقی تمام جزئیات مربوط به حقوق، مزایای حقوق و کسورات آن دیده می‌شود.
- چه راهی برای کم کردن میزان خطا در فیش حقوقی وجود دارد؟ استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری و نرم‌افزارهای حقوق و دستمزد احتمال خطا در محاسبات فیش حقوقی را تا حد بسیاری کاهش می‌دهد.
- برای ساخت فیش حقوقی به چه اطلاعاتی نیاز است؟ برای ساخت فیش حقوقی به مشخصات کارمندان مانند کد پرسنلی، شماره بیمه، نام و نام خانوادگی و کد ملی نیاز است. از طرف دیگر تعداد روزها و ساعات کاری کارمندان مورد نیاز خواهد بود. همچنین برای محاسبه دقیق هرکدام از اصطلاحات فیش حقوقی به تعریف تمام حقوق و مزایای شخصی و کسورات دستمزد نیاز است.
- چه کسانی فیش حقوقی دریافت می‌کنند؟ معمولاً کارمندان بخش‌های دولتی فیش حقوقی دقیق دریافت می‌کنند. در نقطه مقابل بسیاری از کسانی که شغل آزاد دارند از دادن فیش حقوقی دقیق به کارمندها و کارگرهای خود خودداری می‌کنند.
- چطور فیش حقوقی خود را دریافت کنیم؟ اگر کارمند سازمانی دولتی هستید احتمالاً یک سامانه الکترونیکی فیش حقوقی برای شما وجود دارد که می‌توانید آدرس آن را در اینترنت جست‌وجو کرده و فیش حقوقی خود را به‌صورت آنلاین دریافت کنید. بازنشستگان نیز می‌توانند با کد ملی، شماره دفتر اداره کل و شماره حساب خود وارد سامانه صندوق بازنشستگی کشور شده و فیش حقوقی خود را ببینند.
