اگرچه ممکن است از این اصطلاح برای مواردی بسیار و البته بی‌ربط استفاده شود، اما اصطلاح خارج از چارچوب فکر کردن اغلب برای افرادی به کار می‌رود که مبتکر هستند و زندگی کاری و شخصی آنها کیفیت بالایی دارد. خارج از چارچوب فکر کردن معمولا حس ایمن بودن به افراد می‌دهد و البته انجام آن نیز آسان است، اما در بسیاری از مواقع این ویژگی توسط بسیاری از مدیران نادیده گرفته می‌شود.
چرا خارج از چارچوب فکر کردن سخت است؟
ممکن است برای همه ما پیش آمده باشد که در جلسه‌ای شرکت کنیم که در آن از شرکت کنندگان خواسته شده تا خارج از چارچوب فکر کنند. مشکل این است که ما موجوداتی هستیم که به عادات خود می‌چسبیم و بیشتر ما ترجیح می‌دهیم که چارچوب ایمن و روتین همیشگی خود را داشته باشیم. تفکر خارج از چارچوب می‌تواند به معنای به چالش کشیدن باورهای دیرینه باشد. این افراد در زمانی که از آنها درباره روش زندگی و فکر کردن خارج از چارچوب سوال می‌شود به جای تکان دادن سر به نشانه موافقت، ابروهای خود بالا می‌اندازد و مخالفت خود را با این روش فکری اعلام می‌کنند.
این در مورد شرکت‌ها نیز صدق می‌کند و شرکت‌ها معمولا از شیوه فکری که ممکن است روی سود آنها اثر منفی بگذارد، دوری می‌کنند؛ حتی زمانی که داستان‌های موفقیت زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از ریسک‌ها نه تنها جواب می‌دهند، بلکه بازدهی بسیار بالایی نیز دارند. استیو جابز توسط هیئت مدیره شرکتی که خود تأسیس کرد، اخراج شد. اما بعدها، پس از اینکه اپل سیستم عامل NeXT را که تیمش ساخته بود خرید، جابز به سمت مدیرعاملی اپل رفت و سهام تحت رهبری او ۹۰۰۰ درصد افزایش یافت.
با وجود احتمال شکست و طرد شدن، باید برای رشد چه برای زندگی شخصی و چه برای کسب و کار، خطرهایی را پذیرفت. اما با این حال، با اینکه بسیار شنیدیم که به ما توصیه می‌کنند که خارج از چارچوب فکر کنید، اما هیچ‌کس درباره مفهوم و مزایای آن به ما نگفته است.
تفکر خارج از چارچوب چگونه است؟
وقتی به دنبال این هستید که ایده‌هایی جدید و خلاقانه ارائه دهید، چند ترفند ساده وجود دارد که به شما کمک می‌کنند از منطقه امن خود خارج شوید و به روشی خلاقانه فکر کنید.
۱. از کودک بپرسید که چه خواهد کرد
بچه‌ها را با تخیلات زنده‌ای که دارند، می‌توان افراد خلاقی دانست. بنابراین، در این مواقع سراغ آنها بروید و نظر آنها در مورد موقعیت خاص جویا شوید تا بتوانید ایده آنها را به دست آورید.
۲. مشکل خود را ساده کنید
اگر فکر می‌کنید مشکل شما آنقدر پیچیده است که کودک نمی‌تواند آن را بفهمد، کمی وقت بگذارید تا به نسخه ساده شده مشکل خود برسید تا بتوانید آن را برای کودک مطرح کنید. ریچارد فاینمن، برنده فقید جایزه نوبل فیزیک، درباره این موضوع اینگونه گفته است که
“اگر نتوانید مشکل خود را برای یک کودک شش ساله توضیح دهید، در درک آن ناتوان خواهید بود.”
گاهی اوقات پیدا کردن راه بیان یک مسئله پیچیده به زبان ساده، منجر به رسیدن به راه‌حل خلاقانه می‌شود.
۳. از خود بپرسید “اگر از ابتدا شروع کنم چه کار متفاوتی انجام خواهم داد؟”
اصرار به داشتن روتین مشخص دشمن تفکر نوآورانه است، اما با این حال روتین چیزی است که بسیاری آن را انتخاب می‌کنند. گاهی اوقات، تلاش می‌کنیم که از روند تکراری که هر روز داریم دوری کنیم. تغییر نگاه می‌تواند به شما کمک کند دیدگاه خود را تغییر دهید و خارج از چارچوب فکر کنید.
۴. بپرسید چرا
بیشتر پاسخ‌هایی که دریافت می‌کنیم – چه از طرف مدیریت، همکاران یا مغز خودمان – با یک عبارت ساده همراه است: “ما این کار را همیشه با این روش انجام دادیم.” ما به سختی در مقابل تغییر مقاومت می‌کنیم، به خصوص زمانی که کاری را با روشی به پایان رساندیم که جواب داده اما روش انتخابی خیلی اثرگذار نبوده است. وقتی روتین مانع از مراجعه به روش‌های نوین می‌شود، اینجاست که باید از خود بپرسید «چرا». اینکه بپرسید “چرا ما همیشه این کار را به این روش انجام دادیم؟” به شما کمک می‌کند تا معایب روش را بیابید و راه را برای تفکر خلاقانه باز کنید.
۵. ذهن خود را رها کنید
در اینجا چند تمرین شگفت‌انگیز وجود دارد که به شما پیشنهاد می‌کند تا زمانی که در فکر کردن خارج از چارچوب مشکل دارید، ذهن خود را رها کنید.
- جایگاه حروف را در کلمات به ترتیب حروف الفبا تغییر دهید. هر کلمه‌ای که می‌خوانید را بر اساس حروف الفبا تغییر دهید. به عنوان مثال، کلمه “م-غ-ز” با توجه به تغییر حروف آن بر اساس حروف الفبا به صورت “ز-غ-م” در می‌آید.
چیزی که باعث می‌شود این تمرین ذهنی به طرز جذابی مغز شما را تقویت کند، این است که مجبور می‌شوید از همه اطلاعات – همه حروف – استفاده کنید و کاملاً آنها را در ذهن خود مرتب کنید. این فعالیت را به مدت پنج دقیقه در روز، سه روز در هفته امتحان کنید. با تمرین بیشتر می‌توانید کلمات را بزرگتر انتخاب کنید و مغز خود را به چالش بکشانید.
- دوستان خود را به چالش بکشید تا از کلماتی در مکالمه استفاده کنند که حرف ی (پرکاربردترین حرف در زبان فارسی) در آنها وجود ندارد. این کار عالی به شما کمک می‌کند تا سراغ روش‌های خلاقانه بروید و روش فکری خود را تغییر دهید.
- یک سری اعداد یک رقمی را جمع بزنید. . . سریع. سریع! خاص جمع ۸+۶+۹+۳+۲+۴+۷ چیست؟
۶. در کلاس‌های جدید ثبت نام کنید
یادگیری چیزهای جدید می‌تواند به شما کمک کند به کارهایی که قبلاً می‌دانستید چگونه انجام دهید، از زاویه‌ای کاملاً متفاوت نگاه کنید.
۷. برای نوشتن وقت بگذارید
اختصاص وقت آزاد برای نوشتن عبارت است از انتخاب موضوع، تنظیم مدت زمان مشخص و کوتاه و نوشتن با حداکثر سرعت ممکن و بدون توقف برای ویرایش نوشته. اگر به جای استفاده از رایانه این کار را با قلم و کاغذ انجام می‌دهید، برای شما بهتر است. زمان گذاشتن برای این کار باعث فشار روی شما می‌شود و مغز شما را مجبور می‌کند به جای معمولی فکر کردن، خلاقانه فکر کند.
۸. یک تصویر بکشید
برای این کار حتما لازم نیست طراحی بلد باشید و با هر ابزاری که در اختیار دارید (حتی مداد رنگی!) می‌توانید طرح خود را روی کاغذ پیاده و مغز خود را فعال کنید. نقاشی و طراحی ذهن شما را آزاد می‌کند و ایده‌ها و تفکراتی خلاقانه به همراه خواهد داشت.
۹. نقشه ذهنی داشته باشید
یک کلمه یا عبارت بنویسید. دور آن دایره بکشید. سپس کلمات و عباراتی جدید با خط و دایره به کلمه قبل وصل کنید و به این ترتیب خواهید دید که برای کلمه‌ی ابتدایی چه میزان محتوای مرتبط پیدا کردید.
۱۰. پیاده روی کنید
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که پیاده روی نقش مهمی در پرورش خلاقیت در افراد دارد و باعث می‌شود که ذهن برای فکر کردن به چیزهایی جدید آزاد شود. بنابراین، پیاده روی را حتما امتحان کنید.
- بیشتر بخوانید: تفکر انتقادی چیست و چگونه آن را تقویت کنیم؟
