چه کارفرما باشید و چه در جایی استخدام شده باشید، جایی در مسیر خود به مالیات حقوق برخورد خواهید کرد. زیرا این مالیات به تمام کسانی که در جایی استخدام هستند و بیمه تأمین اجتماعی دارند تعلق می‌گیرد. کارفرما باید مالیاتی که به حقوق و مزایای کارمندان تعلق می‌گیرد را از حقوق و دستمزد آنها کسر کرده و به خزانه دولت واریز کند. اما مقدار این مالیات در هر سال متفاوت است و البته افرادی هم هستند که از پرداخت این نوع مالیات معاف هستند. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا همه چیز را درباره مالیات حقوق و نحوه محاسبه آن بدانید.
مالیات حقوق چیست؟
طبق ماده ۸۲ قانون مالیات‌های مستقیم که در سال ۱۳۹۴ اعلام شده است، مالیات حقوق بر درآمدی تعلق می‌گیرد که یک شخص حقیقی در ازای کار و خدمات به شخص حقیقی یا حقوقی دیگر به صورت نقدی یا غیرنقدی دریافت می‌کند. مالیات حقوق به‌عنوان یک مالیات تکلیفی و مستقیم در نظر گرفته می‌شود. تکلیفی به این معنا است که کارفرما وظیفه محاسبه این مالیات و پرداخت آن را دارد و کارکنان وظیفه‌ای در قبال آن ندارند و مستقیم به این معنا است که این مالیات مستقیما از درآمد اشخاص حقیقی یا حقوقی به دست می‌آید.
در قانون مالیات‌های مستقیم مالیات حقوق با نام مالیات بر درآمد حقوق شناخته می‌شود. همچنین در عموم جامعه گاهی به این مالیات، مالیات بر دستمزد هم گفته می‌شود. مالیات حقوق به‌عنوان یکی از عناصر مالیات بر درآمد در نظر گرفته می‌شود و یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت است. زیرا این مالیات از حقوق کارمندان کسر می‌شود و تمام افرادی که در داخل کشور به ازای هرگونه فعالیت اقتصادی و خدمات، درآمدی دریافت می‌کنند ملزم به پرداخت آن هستند. در نتیجه یک منبع مالی مطمئن برای دولت محسوب می‌شود.
چه مواردی مشمول مالیات حقوق می‌شوند؟
به طور کل اقلام مشمول مالیات حقوق ۶۶ مورد هستند. مبلغ مالیات این موارد به‌عنوان بخشی از کسورات حقوق و مزایا از حقوق ناخالص کارمندان کسر می‌شود. در جدول زیر می‌توانید این موارد را ببینید:
| حق افزایش بهره‌وری تولید | ۳۴ | حقوق اصلی (ثابت) | ۱ |
| حق تولید | ۳۵ | اضافه کار | ۲ |
| حق کمیسیون فروش | ۳۶ | کسری انبار | ۳ |
| جمعه کاری | ۳۷ | محرومیت از تسهیلات زندگی | ۴ |
| جیره نقدی | ۳۸ | فوق‌العاده محل خدمت | ۵ |
| مزایای نقدی | ۳۹ | فوق‌العاده مرزی | ۶ |
| پول صبحانه | ۴۰ | فوق‌العاده شرایط محیط کار | ۷ |
| مزایای تولید | ۴۱ | نوبت کاری | ۸ |
| کارمزد | ۴۲ | فوق‌العاده کشیک | ۹ |
| فوق‌العاده محل خدمت | ۴۳ | فوق‌العاده جذب | ۱۰ |
| پول اتوبوس (غیر از خرج خرید) | ۴۴ | مزایای ارزی | ۱۱ |
| فوق‌العاده سیاری | ۴۵ | ایاب و ذهاب | ۱۲ |
| حق آن‌کال | ۴۶ | حق خواروبار | ۱۳ |
| حق آکورد (تولید) | ۴۷ | حق امضا | ۱۴ |
| فوق‌العاده کیلومتری | ۴۸ | حق باجه | ۱۵ |
| حق مشاوره | ۴۹ | حق سرپرستی | ۱۶ |
| پول جارو | ۵۰ | حق مدیریت | ۱۷ |
| حق مسکن | ۵۱ | حق خزانه | ۱۸ |
| سایر مزایای غیرنقدی به قیمت تمام شده | ۵۲ | حق سرایداری | ۱۹ |
| مسکن با اثاثیه | ۵۳ | حق حسابرسی | ۲۰ |
| مسکن بدون اثاثیه | ۵۴ | حق پاسداری | ۲۱ |
| اتومبیل اختصاصی با راننده | ۵۵ | حق نمایندگی بیمه | ۲۲ |
| اتومبیل اختصاصی بدون راننده | ۵۶ | حق ترانسپورت و سرویس | ۲۳ |
| عیدی سالانه یا پاداش آخر سال | ۵۷ | حق دیپلم | ۲۴ |
| سایر مزایای پرداختنی غیرنقدی به کارگران | ۵۸ | برودت (بدی آب‌وهوای سردخانه) | ۲۵ |
| تغذیه | ۵۹ | حق فنی | ۲۶ |
| پول شیر | ۶۰ | حق انبارداری | ۲۷ |
| حق تأهل | ۶۱ | حق شیفت | ۲۸ |
| حق عیال | ۶۲ | حق یک وعده غذا | ۲۹ |
| حق اولاد | ۶۳ | حق پول نهار و شام | ۳۰ |
| پول لباس کار | ۶۴ | فوق‌العاده نگهبانی | ۳۱ |
| بهای صابون | ۶۵ | فوق‌العاده کشیک | ۳۲ |
| فوق‌العاده بدی آب‌وهوا | ۶۶ | حق ثابت | ۳۳ |
بنابراین تقریبا از تمام دریافتی‌های کارمندان مالیات کسر می‌شود. اما در موارد استثنایی شامل بازخرید ایام مرخصی، کمک هزینه عائله‌مندی، هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت، عیدی، پاداش آخر سال، کمک‌هزینه مسکن و خواروبار در ایام بیماری، حق شیر، پاداش نهضت سوادآموزی و حق‌التضمین مالیات کسر نمی‌شود.
چه کسانی از مالیات حقوق معاف هستند؟
طبق قانون کشور ۱۳ مورد از مشاغل هستند که از مالیات حقوق معاف هستند:
- افرادی که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نیستند و برای مأموریت‌های سیاسی خارجی وارد ایران شده‌اند، همچنین اعضای هیئت‌های نمایندگی فوق‌العاده دولت‌های خارجی نسبت به درآمد حقوقی که از دولت خود دریافت می‌کنند (به شرط معامله متقابل). همچنین رؤسا و اعضای هیئت‌های نمایندگی سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن در ایران که تابع ایران نیستند، نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان خود.
- اعضای مأموریت‌های کنسولی خارجی در ایران و کارمندان مؤسسات فرهنگی دولت خارجی نسبت به حقوق دریافتی از دولت خود (به شرط معامله متقابل).
- کارشناسان خارجی که برای کمک‌های بلاعوض فنی، اقتصادی، علمی و فرهنگی دولت خارجی و یا مؤسسات بین‌المللی به ایران اعزام می‌شوند؛ نسبت به حقوقی که از دولت خود یا مؤسسات بین‌المللی دریافت می‌کنند.
- کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها و نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج (در صورتی که تابع جمهوری اسلامی نباشند و به شرط معامله متقابل) نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران.
- حقوق بازنشستگی، وظیفه، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده که در موقع بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت می‌شود.
- هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل.
- مسکنی که در محل کارگاه یا کارخانه برای استفاده کارگران در اختیار آنها قرار می‌گیرد و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار می‌گیرد.
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه.
- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعا معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (۸۴) این قانون.
- خانه‌های سازمانی که با اجازه قانونی یا به موجب آیین‌نامه‌های خاص در اختیار مأموران کشوری گذاشته می‌شوند.
- هزینه‌ای که کارفرما برای معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما یا به وسیله حقوق بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته، پرداخت کند.
- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون.
- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.
سقف درآمد معاف از مالیات چقدر است؟
افرادی که درآمدی کمتر از یک حد مشخص داشته باشند از پرداخت مالیات حقوق معاف خواهند بود. طبق بند (۵) تبصره (۱۲) ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۱ سقف معافیت از مالیات حقوق ۱۴۰۱ کارمندان حقوق ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در ماه یا ۶۷ میلیون و دویست هزار تومان در سال تعیین شده است. همچنین سقف معاف از مالیات برای پزشکان عمومی و متخصص و فرهنگیانی که در مناطق محروم کار می‌کنند، ۲۰ میلیون تومان در ماه یا ۲۴۰ میلیون تومان در سال است.
مالیات بر درآمد حقوق چطور محاسبه می‌شود؟
تمام افرادی که بیشتر از سقف معاف از مالیات حقوق درآمد دارند، موظف به پرداخت مالیات حقوق هستند. اما نسبت به این که حقوق آنها در سال ۱۴۰۱ چقدر از مبلغ ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در ماه بیشتر باشد، پرداخت مالیاتی هم متفاوت خواهد بود. در جدول زیر می‌توانید نحوه محاسبه این مالیات را ببینید:
| پلکان | درآمد سالیانه به ریال | نرخ مالیات | نحوه محاسبه |
| – | از ۱ ریال تا ۶۷۲ میلیون ریال | معاف | – |
| پله اول | از ۶۷۲ میلیون ریال تا ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال | ۱۰ درصد | ۱۰%*(۶۷۲۰۰۰۰۰۰۰- حقوق) |
| پله دوم | از ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تا ۳ میلیارد ریال | ۱۵ درصد | ۱۵%*(۱۸۰۰۰۰۰۰۰۰- حقوق)+۱۱۲۸۰۰۰۰۰ |
| پله سوم | از ۳ میلیارد ریال تا ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال | ۲۰ درصد | ۲۰%*(۳۰۰۰۰۰۰۰۰۰- حقوق)+۲۹۲۸۰۰۰۰۰ |
| پله چهارم | از چهار میلیارد و دویست میلیون ریال به بالا | ۳۰ درصد | ۳۰%*(۴۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰- حقوق)+۵۳۲۸۰۰۰۰۰ |
همان‌طور که از جدول بالا مشخص است مالیات حقوق بر مازاد درآمد، یعنی مابه‌التفاوت هر پله با پله قبلی محاسبه می‌شود. برای محاسبه دقیق مقدار مالیات بر حقوق هرکدام از کارمندان می‌توانید یک فایل اکسل درست کرده و فرمول‌ها را در آن وارد کنید تا مقدار مالیات را به صورت خودکار محاسبه کند. همچنین می‌توانید از نرم‌افزارهای حسابداری رایج استفاده کنید یا از یک حسابدار حرفه‌ای کمک بگیرید تا محاسبات دقیق‌تری داشته باشید.
حتما تا به حال متوجه شده‌اید که وقتی کارفرما حقوق ناخالص شما را محاسبه می‌کند مقداری از آن بابت مالیات کم می‌شود. البته مقدار دیگری از حقوق ناخالص هم بابت موارد دیگری مانند حق بیمه ماهانه تأمین اجتماعی کسر می‌شود و در نهایت حقوق خالص شما به حساب بانکی شما واریز می‌شود. برای اینکه بتوانید حقوق ناخالص خود را به طور دقیق محاسبه کنید پیشنهاد می‌کنیم مقاله راهنمای حقوق خالص و ناخالص را مطالعه کنید.
یک مثال از محاسبه مالیات حقوق
فرض کنید شما در هر ماه ۱۷ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنید. این یعنی حقوق شما در پله یا پایه دوم پلکان مالیات حقوق قرار می‌گیرد. مابه‌التفاوت حقوق شما با پله اول ۲ میلیون تومان در ماه است. به ازای این دو میلیون تومان باید ۱۵ درصد مالیات پرداخت کنید. به‌علاوه بین پله اول و پله صفر ۹ میلیون و چهارصد هزار تومان تفاوت وجود دارد که باید به ازای آن ۱۰ درصد مالیات پرداخت کنید. در نتیجه شما باید ۱ میلیون و ۲۴۰ هزار تومان در هر ماه برای مالیات حقوق پرداخت کنید:
۱۷۰۰۰۰۰۰۰-۱۵۰۰۰۰۰۰۰=۲۰۰۰۰۰۰۰
۱۵۰۰۰۰۰۰۰-۵۶۰۰۰۰۰۰=۹۴۰۰۰۰۰۰
۲۰۰۰۰۰۰۰×%۱۵+۹۴۰۰۰۰۰۰×%۱۰ =۱۲۴۰۰۰۰۰
سؤالات متداول در مورد مالیات حقوق
- پرداخت مالیات حقوق بر عهده چه کسی است؟ این مالیات از نوع تکلیفی است. یعنی محاسبه و پرداخت آن برعهده کارفرما است و کارکنان وظیفه‌ای برای پرداخت آن ندارند.
- چه کسانی از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند؟ به طور کل افرادی که در مناطق آزاد مانند کیش، قشم و بندر انزلی زندگی می‌کنند از پرداخت این مالیات معاف هستند. همچنین نیروهای مسلح، جانبازان و آزادگان و افرادی که در سال ۱۴۰۱ درآمدی کمتر از ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در ماه دارند از پرداخت این مالیات معاف هستند.
- آیا مالیات حقوق بخشیده می‌شود؟ تا ۵۰ درصد مالیات حقوق برای افرادی که در مناطق کمتر توسعه یافته زندگی می‌کنند، بخشیده می‌شود.
- عدم پرداخت مالیات حقوق چه عواقبی دارد؟ اگر کسی این مالیات را به‌موقع پرداخت نکند ممکن است مجازات‌هایی مانند حبس از دو ماه تا سه سال، ممنوع‌‌الخروج شدن، جریمه نقدی معادل ۲۰ درصد مبلغ مالیات پرداخت‌نشده یا محروم شدن از استفاده معافیت مالیاتی در سال مربوطه برای او در نظر گرفته شود.
سلام میشه بر اساس رای جدید دیوان عالی موارد مشمول بیمه و مالیات را بنویسید
ایا مزایایی برای افرادی که درامد بیشتری دارند و مالیات بیشتری پرداخت می کنند وجود دارد؟