روش‌های مختلفی برای شناسایی میزان هوش و ضریب هوشی افراد وجود دارد. یکی از رایج‌ترین این روش‌ها، استفاده از تست‌های هوش است که البته در انتخاب آنها باید بسیار دقت شود. در حال حاضر، تست‌های هوش بسیاری وجود دارد که بسیاری از آنها توسط شرکت‌ها، سازمان‌ها و روانشناسان استفاده می‌شوند تا بتوانند با کمک آنها هوش سیال و استدلال انتزاعی را اندازه گیری کنند. تست هوش ریون یکی از معتبرترین و پراستفاده‌ترین این تست‌ها است که سال‌های سال است که به عنوان یکی از پرطرفدارترین آزمون های قبل از استخدام شدن استفاده دارد و روانشناسان نیز برای ارزیابی مراجعین به آن استناد می‌کنند.
تست هوش ریون چیست؟
آزمون ماتریس‌های پیشرونده ریون (RPM) یا همان تست ریون یک آزمون ارزیابی است که برای سنجش استدلال غیر کلامی، استدلال انتزاعی و عملکرد شناختی افراد طراحی شده است.
از آنجایی که تست هوش ریون یک آزمون کاملا بصری است، مسائل مربوط به موانع زبانی و وابستگی‌های مذهبی/فرهنگی در آن لحاظ نشده است و این می‌تواند یکی از بزرگترین مزایای آن باشد. از این رو، آزمون ریون یکی از رایج‌ترین معیارها برای اندازه گیری هوش عمومی است که توسط شرکت‌ها استفاده می‌شود تا با کمک آن دریابند که آیا فرد مصاحبه شونده دارای مهارت‌های شناختی کافی برای کار است یا خیر.
در آزمون پیشرونده ریون، ماتریسی به شرکت کنندگان ارائه می‌شود که دارای طرح هندسی ۲*۲، ۳*۳، ۴*۴ و ۶*۶ است و یک قطعه در آن وجود ندارد. وظیفه افراد شرکت کننده در این آزمون این است که مناسب‌ترین گزینه را برای تصویر جاافتاده انتخاب کنند. پاسخ آنها از میان هشت گزینه می‌باشد. پرسش‌ها و پاسخ‌ها همگی کاملاً غیرکلامی هستند و ماتریس‌ها در سطوح مختلف ظرفیت شناختی افراد هستند.
اما بسیاری از شرکت کنندگان در این تست هوش دوست دارند بدانند که: آیا تست هوش ریون دقیق است؟ ماتریس‌های پیشرونده ریون امکان ارزیابی و اندازه گیری علمی را فراهم می‌کند که توسط جی سی ریون در نظر گرفته شده است. بنابراین، تست هوش ریون نمایش دقیقی از هوش عمومی و سیال و همچنین، تکمیل انواع ماتریس‌های Raven با درجات مختلف پیچیدگی، تخمین دقیقی از ضریب هوشی به شما ارائه می‌دهد.
محاسبه نمره نهایی آزمون ریون به عنوان درصدی از پاسخ صحیح سؤالات در برابر کل سؤالات نشان داده نمی‌شود. در نتیجه، دقیق‌ترین راه برای ارزیابی نمره نهایی آزمون ریون، رتبه‌بندی آن به عنوان یک صدک در برابر هم سن و سالان خود در داخل کشور است.
انواع تست ریون
امروزه این شکل از تست روان‌سنجی به طور گسترده‌ای به عنوان یک ابزار ارزیابی قبل از استخدام استفاده می‌شود. تست ریون به چهار شکل انجام می‌شود. انواع مختلف ماتریس‌های پیشرونده ریون امکان تخمین دقیق هوش عمومی و سیال افراد با ظرفیت‌های شناختی متفاوت را فراهم می‌کند.
ماتریس‌های پیشرونده استاندارد
ماتریس‌های پیشرونده ریون در دهه ۱۹۳۰ توسط جی سی ریون برای تحقیق در مورد اینکه چگونه جنبه‌های ژنتیکی و جنبه‌های محیطی بر هوش تأثیر می‌گذارند، توسعه یافت. نسخه اولیه شامل ۵ مجموعه ۱۲ موردی بود. به طور کلی، آیتم‌های هر مجموعه به تدریج پیچیده‌تر می‌شوند و افراد شرکت کننده در این آزمون نیاز به مقدار ظرفیت شناختی و هوش سیال بالا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و حل مشکل دارند.
در آزمون ماتریس‌های استاندارد پیشرونده ریون، شرکت کنندگان باید ۶۰ سوال را در بازه زمانی ۴۰ دقیقه‌ای تکمیل کنند. پس از سپری شدن ۴۰ دقیقه، آزمون هوش ریون به طور خودکار در رابطه با استانداردهای بین‌المللی (ملی) امتیازدهی می‌شود.
مورد استفاده ماتریس‌های پیشرونده استاندارد ریون، برای غربالگری کارجویان و برای مشاغل سطح ابتدایی و سرپرستی است. علاوه بر این، این آزمون اغلب در ارزیابی نقش‌های سطح متوسط که توانایی‌های تصمیم‌گیری و تحلیل در آنها بسیار مهم است نیز، استفاده می‌شود.
ماتریس‌های پیشرونده رنگی
ماتریس‌های پیشرونده رنگی عمدتاً برای آزمایش قابلیت‌های شناختی و هوش سیال کودکان بین سنین ۵ تا ۱۱ سال، افراد مسن با توانایی‌های شناختی رو به زوال و افراد دارای اختلالات جسمی و ذهنی استفاده می‌شوند. همان‌طور که از نام این آزمون مشخص است، بیشتر آیتم‌ها با پس زمینه رنگی نمایش داده می‌شوند، بنابراین هوش بصری شرکت کنندگان در زمان شرکت در آزمون تحریک می‌شود.
ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته
ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته ریون (APM) را می‌توان نسخه پیچیده‌تری از تست ریون دانست و این آزمون قادر است داوطلبانی را با سطح بالاتری از توانایی‌های شناختی ارزیابی کند. این نسخه از تست ریون از ۳۶ سوال تشکیل شده است و ارزیابی شوندگان باید تا حد امکان در حدود ۴۰ دقیقه سوالات را حل کنند. حل سوالات در این مدل از آزمون به تدریج سخت‌تر می‌شود.
ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته معمولاً برای افرادی مناسب است که قرار است در سمت‌های مدیریتی سطح بالا و برای نقش‌هایی که نیاز به سطح بالایی از توانایی‌های شناختی و تحلیلی دارند، کار کنند. این تست بیشتر برای بزرگسالان و نوجوانان با هوش بالاتر از حد متوسط مناسب است که می‌خواهند هوش سیال و توانایی شناختی خود را به چالش بکشند.
ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته کوتاه
ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته کوتاه وجه تشابهی با ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته ریون دارند و تنها تفاوت آنها در تعداد سؤالات و زمانی است که آزمون باید انجام شود. این نسخه کوتاه از تست هوش ریون فقط شامل ۱۲ سوال می‌شود و باید در مدت زمان ۱۵ دقیقه تمام شود.
ماتریس‌های پیشرونده پیشرفته کوتاه اغلب برای غربالگری شرکت‌کنندگان در حوزه منابع انسانی استفاده می‌شود، زیرا این نسخه کوتاه‌تر از آزمون هوش ریون است و دقت بالایی در مقایسه با هزینه اجرای آزمون دارد.
نکات و ترفندهایی برای انجام آزمون ریون
در آزمون ماتریس‌های پیشرونده ریون، دسته بندی انواع الگوها از اهمیت بسیاری برخوردار است. علاوه بر این، توانایی تصمیم گیری سریع در پاسخ دادن به سوالات نیز حیاتی است. در تست هوش ریون، تمرین و استدلال انتزاعی، نکات کلیدی برای موفقیت هستند.
با بررسی عمیق‌تر نکات و ترفندهای خاص برای یافتن سریع راه‌حل‌های مناسب در تست Raven، به موارد زیر دست پیدا کردیم:
- می‌توان از چندین نوع شکل حتی در یک ماتریس استفاده کرد. انواع شکل‌ها عبارت‌اند از دایره، مربع، پیکان، ستاره و مثلث.
- تعداد شکل‌های استفاده شده، در کشف الگوی مورد استفاده در یک ماتریس خاص مهم است.
- هر شکلی می‌تواند چرخانده شود. این چرخش می‌تواند در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف جهت عقربه‌های ساعت باشد.
- هر شکل می‌تواند در مکان‌های مختلف یک ماتریس جابجا شود. این جابجایی می‌تواند به صورت افقی و یا عمودی و در هر مرحله باشد.
- شکل‌ها اغلب از نظر اندازه تغییر می‌کنند، اما ممکن است تغییر شکل نیز بدهند. در ماتریس‌های پیشرفته‌تر، اشکال هم از نظر اندازه و هم از نظر شکل تغییر می‌کنند.
- هرچه تست ریون پیچیده‌تر شود، تعداد انواع مختلف الگوها در آیتم‌هایِ ارزیابی بیشتر می‌شود. برای اینکه تحت تأثیر انواع مختلف الگوها قرار نگیرید، سعی کنید که در این آزمون با تمرکز بالا شرکت کنید.
- ماتریس‌های پیشرونده ریون تحت زمان بندی دقیق اجرا می‌شوند. به همین خاطر باید بتواند خطا را از صحیح تشخیص دهید و برای آن از برگه‌ای کنار دست خود استفاده کنید. این روش شما را از اتلاف وقت با الگوهای فکری مشابه و محاسبات ذهنی باز می‌دارد.
چگونه برای انجام آزمون ریون آماده شویم؟
ابتدا باید حواستان به زمانی باشد که برای هر مورد از آزمون در اختیار دارید. اگر ارزیابی را به صورت آنلاین انجام می‌دهید، معمولاً یک تایمر دیجیتال برای شما نمایش داده می‌شود. اگر در یک مرکز ارزیابی مورد آزمایش قرار می‌گیرید، حتما ساعت همراه خود داشته باشید یا به ساعت نگاه کنید تا زمان را زیر نظر داشته باشید.
زمان زیادی را صرف حل یک سوال نکنید. اگر وقت دارید همیشه می‌توانید بعداً برای حل آن سوال بازگردید. قبل از انجام آزمون واقعی تمرینات پیچیده‌ای را انجام دهید که توانایی شناختی خود را آزمایش کنید و به راه‌حل‌های مناسب هر سوال برسید. این کار ذهن شما را برای استدلال انتزاعی که در آزمون ریون به آن نیاز است، آماده می‌کند.
هنگام استفاده از قلم و کاغذ، سعی کنید افکار و محاسبات ذهنی خود را به صورت مختصر یادداشت کنید. در صورت مفید بودن از اختصارات برای اشکال خاص استفاده کنید (به عنوان مثال مستطیل=مس).
اهمیت و اعتبار تست ریون
این آزمون در درجه اول برای به دست آوردن درکی صحیح از هوش سیال و استدلال انتزاعی و با ۶۰ سؤال غیرکلامی طراحی شده است. انجام این آزمون آسان است، بنابراین کاربردهای عملی زیادی پیدا کرده است. این آزمون، هوش استدلالی و هوش عمومی را که با عنوان «عامل هوش عمومی اسپیرمن» شناخته می‌شود، اندازه گیری می‌کند. هوش استدلالی و هوش عمومی به عنوان مؤلفه‌های مهم در توانایی تفکر و توانایی یادگیری (توانایی درک پیچیدگی) شناخته می‌شوند.
آزمون هوش ریون در مقایسه با سایر آزمون‌ها بهترین نتیجه را در مورد توانایی شناختی و هوش انتزاعی ارائه می‌دهد. برای اینکه درباره اهمیت این تست با شما صحبت کنیم، باید از مزایای آن بگوییم و این مزایا را نام ببریم:
- از این آزمون می‌توان برای استعدادیابی نوجوانان و جوانان، گزینش و استخدام متقاضیان و مطالعات پژوهشی و بالینی استفاده می‌گردد و می‌توان گفت که کاربردهای بسیاری دارد.
- انجام آزمون ریون مقرون به صرفه است و رایگان انجام می‌شود.
- از آنجایی که این آزمون غیرکلامی است و ساختار بصری دارد، برای بسیاری سرگرم کننده نیز است و انجام آن خسته و کسل کننده نمی‌شود.
- آزمون هوش ریون پیشرفته یک آزمون غیر کلامی برای سنجش هوش سیال است. هوش سیال از مواردی مانند حل مسئله، استدلال قیاسی، رمز گشایی و استدلال استقرایی تشکیل شده است که تمام آنها در این آزمون سنجیده می‌شوند.
- با انجام این آزمون می‌توانید توانایی درک مفاهیم مختلف را در خود اندازه گیری کنید.
- نتیجه این آزمون خیلی سریع به دست می‌آید و برای دستیابی به آن نیاز نیست که یک یا چند روز منتظر بمانید.
در نهایت باید عنوان کنیم که آزمون هوش ریون منطبق بر آخرین مقالات و تحقیقات علمی دنیا می‌باشد که توسط موسسات بزرگ روان‌سنجی و شرکت‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردهای آزمون هوش ریون
آزمون‌های هوش ریون به دلیل مزایای بسیار مانند بصری بودن و عدم وابستگی به فرهنگ خاص، محبوبیت بسیاری دارند. امروزه از این آزمون برای اندازه گیری میزان ضریب هوشی افراد در سنین مختلف، ارزیابی کارجویان و در مدارس خاص مانند استعدادهای درخشان استفاده می‌کنند. حتی برخی افراد این آزمون و نتیجه آن را در رزومه کاری و تحصیلی خود قرار می‌دهند. اما این آزمون در سنجش موارد زیر کاربرد دارد:
- مهارت حل مسئله
- توجه به جزئیات
- الگویابی
- تفکر انتقادی
- قدرت تجزیه و تحلیل
- پردازش اطلاعات
- تفکر مفهومی
- هوش بصری
سخن پایانی
ماتریس‌های پیشرونده ریون (که اغلب به آن تست هوش ریون گفته می‌شود) یک آزمون غیرکلامی است که معمولاً در محیط‌های آموزشی و کاری استفاده می‌شود. این تست در اندازه گیری استدلال انتزاعی استفاده می‌شود و به عنوان سنجشی از هوش سیال نیز در نظر گرفته می‌شود. این آزمون رایج‌ترین و محبوب‌ترین آزمونی است که در گروه‌های مختلف از کودکان ۵ ساله تا سالمندان انجام می‌شود. ریون از ۶۰ سوال چند گزینه‌ای ساخته شده است که به ترتیب سختی فهرست شده‌اند.
از آنجایی که این آزمون برخی از توانایی‌های هوشی افراد را می‌سنجد و ارزیابی می‌کند، بنابراین بهتر است که از نتیجه آن در کنار دیگر آزمون‌های هوش استفاده کرد. این آزمون کاملا رایگان است و به همین خاطر می‌توانید در تیم‌های خود آن را استفاده کنید و از مزایای آن بهره ببرید. آیا تا به حال در تست هوش ریون شرکت کرده‌اید؟ نظر و تجربه خود را در مورد این آزمون هوش با ما در میان بگذارید.
