انعطاف پذیری و تاب آوری نقش به سزایی در موفقیت و رشد افراد دارد. تاب آوری توسط اکثر افراد به عنوان توانایی بازیابی پس از شکست، سازگاری با شرایط جدید، تغییرات و ادامه راه در مواجهه با ناملایمات تعریف شده است. این موضوع در کسب و کار بسیار معنا دارد و زمانی که با اشتباهات خود در کسب و کار و شغل خود مواجه می‌شویم، نیاز به همگام شدن یا تغییرات و یا چالش‌های پیش روی خود داریم تا بتوانیم از پس آنها بربیاییم. از آنجایی که این موضوع در کار بسیار مهم است و اگر به آن فکر نکنید ممکن است دچار استرس و فرسودگی شغلی شوید، تصمیم گرفتیم تا درباره آن در این مقاله صحبت کنیم.
تاب آوری چیست؟
افرادی که در مواجهه با مشکلات و فجایع آرام هستند، دارای ویژگی هستند که روانشناسان آن را تاب آوری می‌نامند. افراد تاب آور می‌توانند از مهارت‌ها و نقاط قوت خود برای مقابله با مشکلات و چالش‌ها استفاده کنند. این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر شود:
- از دست دادن شغل
- مشکلات مالی
- بیماری
- بلایای طبیعی
- فوریت‌های پزشکی
- طلاق
- مرگ یکی از عزیزان
افراد تاب آور به‌جای ناامیدی یا دور کردن خود از مشکلات، با مشکلات زندگی روبرو می‌شوند. این بدان معنا نیست که آنها نسبت به سایر افراد ناراحتی، اندوه یا اضطراب کمتری را تجربه می‌کنند. این بدان معنی است که آنها از مهارت‌های خود برای مقابله با چنین مشکلاتی به گونه‌ای استفاده می‌کنند که باعث تقویت و رشد آنها می‌شود و حتی در بسیاری از موارد، آنها از این مشکلات درس می‌گیرند و قوی‌تر از قبل می‌شوند.
کسانی که فاقد تاب آوری هستند، ممکن است تحت تأثیر چنین تجربیاتی قرار بگیرند. آنها ممکن است روی مشکلات تمرکز کنند و از مکانیسم‌های اشتباه برای مقابله با چالش‌های زندگی استفاده کنند.
ناامیدی یا شکست ممکن است آنها را به سمت رفتارهای ناسالم، مخرب یا حتی خطرناک سوق دهد. این افراد در زمان شکست دیرتر بهبود پیدا می‌کنند و در نتیجه، مشکلات روحی و روانی و پریشانی سراغ آنها می‌آیند.
تاب آوری چه فوایدی دارد؟
انعطاف پذیر بودن و تاب آوری استرس و یا مشکلات زندگی را از بین نمی‌برد. همه این را می‌دانیم که شکست نیز جزئی از زندگی است و گاهی اوقات، زندگی سخت و دردناک است. همه بعد از یک حادثه غم انگیز احساس غم و اندوه را خواهیم داشت، اما دیدگاه ذهنی برخی افراد به آنها اجازه می‌دهد تا بتوانند این احساسات را سریع کنار بگذارند و خیلی سریع با زندگی و مشکلات آن مواجه شوند.
تاب آوری به افراد این قدرت را می‌دهد تا با مشکلات رو در رو مقابله کنند، بر ناملایمات غلبه کنند و زندگی خود را ادامه دهند. در پی برخی از حوادث دردناک تاریخ مانند سیل‌ها و زلزله‌ها، برخی افراد رفتارهایی را از خود نشان دادند که نشان دهنده تاب آوری آنها بوده است و در نهایت نیز با کمک این ویژگی توانستند بر افسردگی و گوشه نشینی غلبه کنند.
حتی در برابر بحران‌های غیرقابل تصور نیز، تاب آوری این امکان را به مردم می‌دهد تا نه تنها برای زنده ماندن بلکه برای افزایش نیرو و انرژی خود تلاش کنند.
چه کسی تاب آور است و چرا؟
برخی از افراد به طور طبیعی این توانایی را به دست می‌آورند و با کمک آن در مواجهه با چالش‌ها ناتوان نخواهند بود. اما با این حال، این ویژگی ذاتی نیست و با تمرین و خواستن نیز می‌توان آن را به دست آورد. تاب آوری نتیجه مجموعه‌ای پیچیده از ویژگی‌های درونی و بیرونی از جمله ژنتیک، آمادگی جسمانی، سلامت روان و محیط اطراف است.
حمایت اجتماعی یکی دیگر از متغیرهای حیاتی است که به تاب آوری کمک می‌کند. افراد دارای ذهن قوی دوست دارند تا از حمایت خانواده و دوستان خود برخوردار باشند، که این کار باعث می‌شود که بتوانند در زمان مواجهه با مشکل به خوبی از پس آن بربیایند.
افراد تاب آور همچنین ویژگی‌های دیگری مانند موارد زیر را دارند:
- داشتن دیدگاه مثبت نسبت به خود و توانایی‌های خود
- داشتن توانایی برای برنامه ریزی واقع‌بینانه و پایبندی به آن
- داشتن توانایی کنترل درونی
- توانایی برقراری ارتباط با دیگران
- شناخت خود به عنوان مبارز و نه یک بازنده
- داشتن هوش هیجانی بالا و مدیریت عالی هیجانات درونی
چگونه تاب آوری را در خود به وجود آوریم؟
خوشبختانه، تاب آوری چیزی است که می‌توانید در خود به وجود آورید. برای این کار باید مراحل زیر را طی کنید:
سراغ بازسازی افکار خود بروید
افراد تاب آور می‌توانند موقعیت‌های منفی را واقع‌بینانه ببینند، اما نگاه آنها به این موقعیت‌ها منفی نیست و می‌توانند از آنها درس بگیرند و یا با آنها مقابله کنند. به‌جای اینکه سختی‌ها را غیرقابل حل بدانید، افکارتان را بازسازی کنید تا به دنبال راه‌های کوچکی بگردید که بتوانید با آن مشکل مقابله کنید و تغییراتی ایجاد کنید که به شما کمک می‌کنند.
تمرکز بر کارهای مثبتی که می‌توانید انجام دهید، شما را از تفکرات منفی و بازدارنده دور می‌کند.
همچنین می‌توانید از این رویکرد برای کمک به همکار و دوست خود برای مقابله بهتر با چالش‌ها استفاده کنید. آنها را تشویق کنید تا در مورد چالش‌ها به روش‌های مثبت‌تر و امیدوارکننده‌تر فکر کنند. به این ترتیب، به جای گیر افتادن در حلقه‌ای از احساسات منفی، دوست و همکار شما متوجه می‌شود که این اتفاقات فرصتی برای به چالش کشیدن خود و توسعه مهارت‌های جدید است.
به دنبال همراه و فردی حمایت‌گر باشید
صحبت کردن در مورد مشکلات آنها را از بین نمی‌برد، اما به اشتراک گذاشتن آنها با یک دوست یا یکی از عزیزان می‌تواند به شما این احساس را بدهد که فردی را در کنار خود دارید که می‌تواند به شما کمک کند تاب آوری خود را افزایش دهید. بحث در مورد مسائل و مشکلات با افراد دیگر همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا به بینش و ایده‌های جدید دست پیدا کنید، که ممکن است به شما در مدیریت بهتر چالش‌هایی که با آنها دست و پنجه نرم می‌کنید، کمک کنند.
روی کارهایی تمرکز کنید که روی آنها کنترل دارید
هنگامی که با یک بحران یا مشکل مواجه می‌شوید، می‌توانید به راحتی تحت تأثیر چیزهایی قرار بگیرید که خارج از کنترل شما هستند. به جای اینکه آرزو کنید کاش راهی وجود داشت که بتوانید به گذشته برگردید یا کاش می‌توانستید برخی چیزها را تغییر دهید، سعی کنید فقط روی مواردی تمرکز کنید که می‌توانید مستقیماً بر آنها تأثیر بگذارید.
حتی زمانی که وضعیت وخیم به نظر می‌رسد، برداشتن گام‌های واقع‌بینانه می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. هر چقدر هم که این مراحل کوچک باشند، اما می‌توانند حس تاب آوری را در شما تقویت کنند و حال شما را در برابر مواجهه با مشکلات بهتر کنند.
استرس را مدیریت کنید
یکی از مهم‌ترین کارها برای بهبود تاب آوری در خودتان این است که سراغ عادات مؤثر در مدیریت استرس بروید. این عادات می‌تواند شامل رفتارهایی باشد که به سلامت کلی شما کمک می‌کنند، مانند خواب کافی و ورزش و همچنین، اقدامات خاصی که می‌توانید در زمان استرس انجام دهید مانند موارد زیر:
- بازسازی شناختی
- تمرینات تنفسی
- نوشتن و بلند خواندن
- یادگیری تکنیک‌های بیوفیدبک
- تمرین برقراری ارتباط مؤثر
- حل مسئله
- تمرینات فیزیکی
با کمی تمرین، این مهارت‌ها را می‌توان آموخت و به آنها تسلط یافت. در نهایت، شما برای رویارویی با موقعیت‌های استرس‌زا آمادگی کافی را خواهید داشت و به اندازه کافی تاب آور هستید تا بتوانید خود را در این موقعیت‌ها جمع کنید. اگر برای یادگیری کنترل سطح استرس خود به کمک نیاز دارید، از یک درمانگر شناختی کمک بگیرید.
انواع تاب آوری: روانی، عاطفی، جسمی و اجتماعی
کلمه تاب آوری اغلب به تنهایی برای نشان دادن سازگاری و مقابله استفاده می‌شود، اما می‌توان آن را به دسته‌ها یا انواع مختلف تقسیم کرد:
- تاب آوری روانی
- تاب آوری عاطفی
- تاب آوری فیزیکی
- تاب آوری اجتماعی
تاب آوری روانی چیست؟
تاب آوری روانی به مقاومت ذهنی یا سازگاری با عدم اطمینان، چالش‌ها و ناملایمات اشاره دارد. گاهی اوقات از آن به عنوان “استقامت ذهنی” نیز یاد می‌شود.
افرادی که تاب آوری روانی از خود نشان می‌دهند، قابلیت‌هایی دارند که آنها را قادر می‌سازد در طول بحران آرام و متمرکز بمانند و بدون اینکه نکات منفی روی آنها اثر بگذارند، به کار خود ادامه دهند.
تاب آوری عاطفی چیست؟
افراد با درجات تحمل مختلف می‌توانند از نظر عاطفی با استرس و ناملایمات کنار بیایند. برخی افراد کم و بیش به تغییر حساس هستند و نحوه واکنش یک فرد به یک موقعیت می‌تواند احساسات او را به هم بریزد.
افرادی که از نظر عاطفی تاب آور هستند، بهتر می‌توانند احساسات خود را کنترل کنند. آنها حتی در هنگام مواجهه با بحران خوش‌بین و واقع‌بین هستند و از این دو ویژگی برای مقابله با بحران استفاده می‌کنند. در نتیجه، آنها می‌توانند عوامل استرس‌زا و همچنین احساسات خود را به شیوه‌ای سالم و مثبت مدیریت کنند.
تاب آوری فیزیکی چیست؟
تاب آوری فیزیکی به توانایی بدن برای سازگاری با چالش‌ها، حفظ استقامت و قدرت و بازیابی سریع و کارآمد اشاره دارد. این توانایی به فرد برای عملکرد بهتر و بهبودی در هنگام مواجهه با بیماری، تصادف یا سایر مشکلات فیزیکی کمک می‌کند.
تحقیقات منتشر شده در آوریل ۲۰۱۶ در مجله Gerontology نشان داد که تاب آوری فیزیکی نقش مهمی در پیری سالم ایفا می‌کند، زیرا در این سن افراد با مسائل پزشکی و استرس‌های فیزیکی مواجه می‌شوند و این ویژگی می‌تواند آنها را در برابر این مسائل قوی نگه دارد.
انتخاب سبک زندگی سالم، ارتباط برقرار کردن با اطرافیان، وقت گذاشتن برای استراحت و ریکاوری، تنفس عمیق و درگیر شدن در فعالیت‌های لذت بخش، همگی در ایجاد تاب آوری فیزیکی نقش دارند.
تاب آوری اجتماعی چیست؟
تاب‌آوری اجتماعی به توانایی گروه‌هایی از مردم برای واکنش به موقعیت‌های نامطلوب مانند بلایای طبیعی، اعمال خشونت‌آمیز، مشکلات اقتصادی و سایر چالش‌های جامعه اشاره دارد.
چقدر تاب آور هستید؟
تاب آوری یک حالت دائمی نیست. ممکن است فرد احساس کند که برای مدیریت یک عامل استرس‌زا آماده است، اما تحت تأثیر مشکلی قرار بگیرد. عوامل ساخت تاب آوری در خود را به خاطر بسپارید و سعی کنید هنگام مواجهه با ناملایمات از آنها استفاده کنید.
- بر این تمرکز کنید که چگونه شما، بر خلاف نیروهای خارجی، می‌توانید مشکلات را کنترل کنید.
- در صورت نیاز به خانواده، دوستان و همکاران تکیه کنید.
- روی مهارت حل مسئله خود تمرکز کنید و آن را تقویت کنید.
- وقتی شرایط سخت می‌شود، به توانایی خود در مدیریت آن ایمان داشته باشید.
- تکنیک‌هایی را برای کاهش استرس و اضطراب بیابید.
- سلامت روانی، عاطفی و جسمی خود را در اولویت قرار دهید.
- نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید و از آنها در جای خود استفاده کنید.
تاب آوری در محل کار
پنج مورد از مهم‌ترین دلایلی که سازمان‌ها باید به موضوع تاب‌آوری اهمیت دهند و برنامه‌هایی را برای ایجاد تاب‌آوری در میان کارمندان خود شروع کنند، عبارت‌اند از:
۱ – رفاه عمومی کارکنان
شرکت‌ها وظیفه دارند تا به طور مستقیم روی سلامت روان کارکنان خود نظارت داشته باشند و در صورت بروز مشکل آن را برطرف کنند. به وجود آوردن مهارت تاب آوری در کارکنان می‌تواند اقدامی مثبت در راستای بهبود سلامت روان کارکنان باشد. کارکنان سالم و شاد بیشتر در کارها درگیر می‌شوند و باعث افزایش کیفیت کار و همچنین سودآوری شرکت خواهند بود.
۲ – سازگاری با شرایط
بهبود تاب آوری در رهبران، مدیران و حتی کارمندان برای عبور از مشکلات در شرکت‌ها، امری حیاتی است و می‌توان با قاطعیت عنوان کرد که امری اجتناب‌ناپذیر در دنیای امروز است.
۳- یادگیری و نوآوری
اکثر شرکت‌ها برای بقا در فضای پیشرفته امروزی، نیاز به نوآوری مداوم دارند. این بدان معناست که کارکنان باید دائماً روی حفظ و ارتقای توانایی‌های خود کار کنند. مدیران باید در نظر داشته باشند که افراد را در جای مناسب خود قرار دهند و در نتیجه احتمال به وجود آمدن مشکل و چالش را به کم‌ترین میزان ممکن برسانند و نوآوری را افزایش دهند.
۴ – کار گروهی
دلیل شماره یک که تاب آوری در “محل کار” الزام به شمار می‌آید، روابط متشنج بین افراد است. با درک درست از رفتارهای کارکنان و بررسی میزان تاب آوری آنها، مدیران می‌توانند کارکنان را تشویق کنند تا الگوهای فکری خود را بررسی کنند و تفسیر خود را از موقعیت‌ها تغییر دهند؛ در نتیجه احساسات منفی بین اعضای تیم کاهش پیدا می‌کند و پویایی تیم بهبود می‌یابد.
۵ – توسعه شغلی
کارکنانی که به دنبال رشد و توسعه مهارت‌های خود هستند، از عدم پیشرفت در موقعیت شغلی خود دچار استرس و سرخوردگی می‌شوند. اینجاست که مدیران باید به دنبال آموزش تاب آوری به این افراد باشند تا به آنها کمک کنند تا راه درست را برای رشد خود پیدا کنند.
- بیشتر بخوانید: شغل شما چگونه می‌تواند به سلامتی‌تان آسیب بزند؟
